Sprzedawca: charakterystyka zawodu pod kątem zagrożeń zawodowych związanych z BHP

1. Informacje ogólne

Zadaniem sprzedawcy jest detaliczna sprzedaż różnych artykułów indywidualnym klientom. Sprzedawca może sprzedawać różne produkty. Wyróżnia się więc np. sprzedawców artykułów mięsno-wędliniarskich, produktów spożywczych, artykułów owocowo-warzywnych, przetworów rybnych, dzieł sztuki, artykułów przemysłowych itp.

Do standardowych obowiązków sprzedawcy należy:

a) przygotowanie stanowiska pracy

b) przygotowanie towarów do sprzedaży, np. wystawienie ich na półki, witryny

c) odpowiednie wyeksponowanie towarów w celu ich zareklamowania

d) bieżące uzupełnianie towarów na pólkach

e) zabezpieczenie towarów przed uszkodzeniem, kradzieżą

f) udzielanie klientom dodatkowych informacji na temat sprzedawanych produktów

g) obsługa klienta (w tym pakowanie towarów, przyjmowanie należności itp.)

h) przyjmowanie reklamacji

i) dbanie o czystość i bezpieczeństwo miejsca pracy

Ponadto sprzedawca może wykonywać takie prace jak:

1. a) odbierać zamówiony towar (sprawdzać, czy jakość i ilość zamówionego towaru jest odpowiednia)
2. b) prowadzić ewidencję popytu na poszczególne towary
3. c) zamawiać towar
4. d) pełnić funkcję kierownika punktu sprzedaży
5. e) prowadzić rozliczenia punktu sprzedaży

Praca sprzedawcy ma charakter usługowy.

Sprzedawca detaliczny może pracować w dużym lub małym sklepie. Może być także właścicielem punktu sprzedaży, zatrudniać pracowników lub sam wykonywać wszystkie wymienione wcześniej czynności.

Sprzedawca w handlu hurtowym ma za zadanie przygotować i zrealizować zamówienie hurtowe na towar znajdujący się w magazynie czy hurtowni. Taki sprzedawca jest pośrednikiem pomiędzy producentem a ostatecznym nabywcą towaru. Do jego zadań należy wynegocjowanie jak najniższej ceny kupna towaru i jego sprzedaż po cenie jak najwyższej. Musi być na bieżąco zorientowany, na co jest popyt na rynku. W swojej pracy często używa technik negocjacji. Kontaktuje się bezpośrednio lub pośrednio (telefon, e-mail, chat itp.) z przedstawicielem handlu detalicznego, udziela niezbędnych informacji nt. sprzedawanego towaru. Po dokonaniu transakcji podlicza i wystawia fakturę VAT. Ta czynność jest związana z obsługą komputera oraz sprzętu biurowego. Ponadto sporządza raporty sprzedaży oraz prowadzi ewidencję towarów, przyjmuje reklamacje od klientów.

Sprzedawca może też pracować na stacji paliw. Pracownik taki nie tylko sprzedaje paliwa, artykuły samochodowe, czy np. spożywcze, ale także doradza klientom. Może także pomóc wlać paliwo do baku. Obsługuje komputer, kasę, drukarkę, czytnik kart itp., oblicza i przyjmuje należności, wystawia faktury. Pracownik stacji benzynowej przyjmuje także dostawy paliw i innych towarów, pobiera ich próbki, dba o bezpieczeństwo w miejscu pracy.

Sprzedawca może pracować w stałych godzinach, w systemie zmianowym, także w systemie 3-zmianowym, oraz w niedziele i święta. Jego miejscem pracy są sklepy, hurtownie, magazyny, stacje paliw. Zazwyczaj warunki pracy nie są zbyt uciążliwe. Wyjątek stanowią magazyny czy stacje paliw, gdzie często występują zróżnicowane warunki środowiskowe. Większość czynności, poza np. wypełnianiem dokumentów, sprzedawca wykonuje na stojąco lub chodząc.

Praca sprzedawcy ma charakter indywidualny, wymaga kontaktu z innymi osobami. Część czynności ma charakter rutynowy. W dużych placówkach (magazynach, sklepach, hurtowniach) istnieje podział zadań pomiędzy poszczególnych pracowników. W mniejszych sklepach jeden pracownik musi umieć wykonywać wszystkie lub większość czynności.

Praca sprzedawcy jest zaliczana do prac lekkich lub średnio ciężkich.

2. Wymagania

W zawodzie sprzedawcy kontakty z innymi ludźmi są bardzo intensywne, dlatego przy bezpośredniej obsłudze klientów powinny pracować osoby komunikatywne, łatwo nawiązujące relacje interpersonalne. Ważne są również takie cechy, jak umiejętność słuchania i cierpliwość, umiejętność postępowania z ludźmi, a także odporność emocjonalna. Bardzo ważna jest podzielność uwagi, ponieważ sprzedawca często wykonuje kilka czynności w krótkich odstępach czasu lub jednocześnie. Ze względu na usługowy charakter tego zawodu przydatne są zainteresowania społeczne oraz menedżerskie. Specyfika zawodu wymaga dużej samodzielności w organizowaniu sobie stanowiska pracy, poczucia odpowiedzialności za wykonywane czynności i powierzony majątek, zdyscyplinowania w utrzymaniu czystości i porządku w punkcie sprzedaży. Praca sprzedawcy jest zaliczana do zajęć samodzielnych, jednak niezbędna jest umiejętność pracy w zespole i współdziałania. Przydatne w tym zawodzie są dobra pamięć oraz uzdolnienia rachunkowe – do szybkiego i sprawnego wykonania obliczeń finansowych. Wymagana jest też duża sprawność układu kostno-stawowego i mięśniowego, gdyż praca odbywa się zazwyczaj w ruchu lub na stojąco. W wykonywaniu zawodu sprzedawcy istotna jest duża sprawność narządu wzroku, zwłaszcza w przypadku osób, które pracują przy komputerze (np. kasjer-sprzedawca, fakturzysta), oraz dobry słuch. W tym zawodzie przydatny jest dobry wzrok (prawidłowa ostrość widzenia, prawidłowe rozróżnianie barw oraz widzenie stereoskopowe).

W sklepach ze stoiskami spożywczymi wymagane są badania lekarskie dotyczące nosicielstwa chorób zakaźnych i pasożytniczych.

 3. Czynniki utrudniające zatrudnienie w zawodzie

Czynnikiem utrudniającym pracę w zawodzie są zaburzenia niewielkiego i znacznego stopnia sprawności kończyn górnych, a w szczególności w zakresie zręczności palców i rąk, zaburzenia zmysłu węchu i równowagi.

Nie ma przeciwwskazań do pracy osób słabowidzących o różnym stopniu upośledzenie widzenia, pod warunkiem odpowiedniego przystosowania środowiska i stanowiska pracy, zakresu obowiązków, rodzaju sprzedawanego asortymentu, a także organizacji pracy.

W zawodzie nie mogą pracować osoby z alergią wziewną i kontaktową na czynniki materiałowe i związki chemiczne będące przedmiotem sprzedaży (dotyczy to określonych stanowisk pracy) oraz z chorobami skóry rąk.

Bezwzględnym przeciwwskazaniem jest nosicielstwo chorób zakaźnych i choroby pasożytnicze.

Utrudnieniem w wykonywaniu zawodu są też zaburzenia dużego stopnia sprawności kończyn dolnych.

Charakter pracy, a przede wszystkim stały kontakt z klientami, powoduje, iż znaczące wady wymowy oraz niepełnosprawność słuchu, która nie może być skorygowana aparatem słuchowym w przypadku co najmniej jednego ucha, tak aby możliwa była komunikacja werbalna (nie dotyczy stanowisk pracy, na których komunikacja werbalna nie jest konieczna), mogą również być przeciwwskazaniem względnym do pracy w tym zawodzie.

 4. Możliwość zatrudnienia w zawodzie osób z niepełnosprawnością

a) osoby z dysfunkcją narządu ruchu

Szanse na zatrudnienie w zawodzie sprzedawcy mają osoby z niewielkimi dysfunkcjami kończyn dolnych i niską amputacją jednej kończyny dolnej (poniżej kolana), z jednoczesnym zaopatrzeniem w protezę, jeśli nie ma przeciwwskazań do wykonywania pracy przez dłuższy czas w pozycji stojącej. Możliwe jest też zatrudnienie w tym zawodzie osób poruszających się na wózkach inwalidzkich. Niezbędne jest wówczas odpowiednie dostosowanie obiektu, pomieszczenia i stanowiska pracy, jeżeli prace mogą być wykonywane w pozycji siedzącej, bez konieczności przemieszczania się; dotyczy to np. pracy w małym sklepiku z prasą.

b) osoby z dysfunkcją narządu wzroku

Możliwość wykonywania zawodu mają osoby słabowidzące z różnymi dysfunkcjami narządu wzroku, pod warunkiem odpowiedniego przystosowania środowiska i stanowiska pracy, zakresu obowiązków, a także dostosowania organizacji pracy do tej niepełnosprawności.

c) osoby z dysfunkcją narządu słuchu

Osoby słabosłyszące mogą wykonywać zawód sprzedawcy w sytuacji, gdy ich niepełnosprawność można korygować za pomocą aparatów słuchowych, w sposób umożliwiający komunikację werbalną ze współpracownikami i klientami.

Istnieje możliwość zatrudnienia na wybranych stanowiskach pracy osób głuchych lub głuchoniemych (dotyczy tylko osób posługujących się językiem polskim w piśmie). Osoby te mogą wykonywać zawód warunkowo, po racjonalnym ograniczeniu ich zakresu zadań, bez konieczności nawiązywania kontaktu werbalnego z klientami oraz po identyfikacji indywidualnych barier i przystosowaniu warunków środowiska oraz stanowiska pracy (technicznym i organizacyjnym). Może to być np. praca sprzedawcy-kasjera w dużych marketach czy hurtowniach.

d) osoby z dysfunkcją sfery psychicznej

Osoby z chorobami psychicznymi mogą pracować w zawodzie pod warunkiem, że praca − poza wyjątkowymi sytuacjami (wyjazdy, sytuacje kryzysowe w firmie) − nie zaburza ich rytmu dnia i nocy i jest zachowana zasada równego traktowania pracowników.

e) osoby z dysfunkcją sfery intelektualnej

W zawodzie mogą być zatrudnione osoby z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim − wybrane osoby, po akceptacji lekarza i psychologa. Warunkiem jest właściwy dobór stanowiska pracy i obowiązków zawodowych oraz odpowiednia organizacja pracy. Takie osoby mogą zdobyć odpowiednie kwalifikacje w specjalnych szkołach zawodowych lub w wyniku szkolenia w zakładzie; powinny być uczone konkretnych zadań praktycznych. Osoby z lekkim stopniem niepełnosprawności intelektualnej powinny pracować w zespole, początkowo wykonywać proste, nieskomplikowane czynności pod nadzorem. Polecana jest praca przy rozkładaniu towarów, porządkowaniu zaplecza.

f) osoby z epilepsją

Osoby cierpiące na padaczkę mogą wykonywać zawód na wybranych stanowiskach pracy, po akceptacji lekarza specjalisty oraz pod warunkiem, że napady padaczkowe występują sporadycznie, są sygnalizowane przez aurę, występują głównie wieczorem lub w nocy, nie powodują zbytniego zmęczenia i stosunkowo szybko następuje po nich regeneracja sił, a przebieg choroby nie prowadzi do charakteropatii padaczkowej.

Osoby chorujące na padaczkę mogą wykonywać zawód warunkowo po racjonalnym ograniczeniu zakresu ich zadań do sytuacji, w których jest możliwy stały dozór i ewentualna szybka pomoc, a stanowisko pracy nie stwarza potencjalnych zagrożeń w przypadku emisji choroby

Zagrożenia zawodowe oraz profilaktyka na stanowisku pracy sprzedawcy

1. Śliskie podłogi, zatarasowane przejścia - powierzchnie na których możliwy jest upadek. Skutki: potłuczenia, złamania kończyn, zwichnięcia, urazy wewnętrzne. Profilaktyka: stosowanie odpowiedniego obuwia antypoślizgowego, do mycia podłóg używać odpowiednich środków, zachowanie ostrożności.
2. Układanie towarów na regałach - możliwy upadek. Skutki: złamania kończyn, urazy wewnętrzne, nawet ze skutkiem śmiertelnym. Profilaktyka: jeżeli są potrzebne to stosowanie odpowiednich drabin rozstawnych, asekuracja drugiej osoby.
3. Przenoszenie zbyt ciężkich towarów - występuje obciążenie fizyczne, następuje przeciążenie układu kostno-stawowego. Skutki: dolegliwości bólowe, uszkodzenie stawów, kręgosłupa, zerwanie mięśni, przepuklina. Profilaktyka: przestrzeganie ustalonych norm dźwigania, korzystanie ze sprzętów pomocniczych, jak wózki ręczne, z napędem, pomoc innych osób.
4. Używanie noży, krajalnic, sprzętu do pakowania - styczność z ostrymi przedmiotami. Skutki: otarcia, rany cięte aż do utraty palców dłoni lub nóg. Profilaktyka: ścisłe przestrzeganie ustalonych procedur bezpieczeństwa, używanie sprzętów ochrony indywidualnej, zachowanie najwyższej ostrożności, odpowiednie wyposażenie apteczki pierwszej pomocy.
5. Niesprawne instalacje elektryczne, przetarte przewody, uszkodzony sprzęt elektryczny - narażenie na porażenie prądem. Skutki: oparzenia zewnętrzne i wewnętrzne, utrata przytomności, może dojść nawet do śmierci poszkodowanego. Profilaktyka: stosowanie odpowiednich zabezpieczeń antyporażeniowych, używanie sprawnego technicznie sprzętu, wykonywanie każdorazowo przeglądu sprzętu pod kątem widocznych uszkodzeń, bieżąca kontrola instalacji elektrycznych, zakaz naprawiania czy przerabiania instalacji oraz wszelkiego sprzętu elektrycznego przez osoby nie mające odpowiednich uprawnień, natychmiastowe zgłaszanie wszelkich uszkodzeń przełożonym.
6. Zbyt słabe oświetlenie - może nastąpić przeciążenie narządu wzroku. Skutki: bóle oczu, łzawienie, ogólne osłabienie ostrości wzroku. Profilaktyka: stosowanie odpowiedniego oświetlenia zgodnego z normami, w razie niewystarczającego oświetlenia głównego stosować oświetlenie miejscowe, dbanie o czystość okien oraz lamp oświetleniowych.
7. Przemieszczanie się towaru na regałach, ustawionych na paletach itp. - może nastąpić przygniecenie, uderzenie w ciało, potknięcie się i upadek. Skutki: uszkodzenia ciała, urazy wewnętrzne, skaleczenia, przygniecenia. Profilaktyka: regały powinny być prawidłowo ustawione i umocowane, prawidłowo rozmieszczone towary na półkach, widoczne oznaczenie i przestrzeganie odpowiedniego obciążenia półek.
8. Zaprószenie ognia, niesprawna instalacja elektryczna, komputerowa - może spowodować pożar miejscowy lub całego obiektu. Skutki: zatrucia, rany oparzeniowe nawet poniesienie śmierci. Profilaktyka: nieużywanie otwartego ognia w miejscach składowania materiałów łatwopalnych, stała kontrola sprzętu oraz całych instalacji elektrycznych, zapewnienie sprawnego sprzętu przeciwpożarowego, odpowiednie oznakowanie dróg ewakuacji, odpowiedniego przeszkolenia ppoż., zachowanie ostrożności.
9. Narażenie na działania przestępcze osób trzecich - agresja napastników podczas napadu rabunkowego. Skutki: fizyczne obrażenia ciała, stres, zawały serca, narażenie na kalectwo lub śmierć. Profilaktyka: odpowiednie szkolenia pracowników, jak mają się zachowywać w czasie tego typu ekstremalnych sytuacji, zawsze najważniejsze jest zdrowie i życie ludzi przed jakąkolwiek obroną mienia, zapewnienie monitoringu czy odpowiedniej ochrony fizycznej.
10. Konflikty pomiędzy pracownikami, napięcie w kontaktach z klientami, pośpiech, praca zmianowa, nadmierne oczekiwania przełożonych w stosunku do możliwości pracowników - stres, zbyt duże obciążenie emocjonalne. Skutki: nerwice, choroby psychiczne, ogólne osłabienie, strach przed pójściem do pracy, wypalenie zawodowe. Profilaktyka: dostosowywanie wymagań do możliwości psychofizycznych pracowników, trener wewnętrzny łagodzący napięcia i umiejętnie rozstrzygający spory i inne nieporozumienia, przestrzeganie kodeksu pracy, szkolenia z zakresu obsługi klienta, odpowiedni system motywacyjny, wyedukowana kadra kierownicza potrafiąca łagodzić konflikty międzyludzkie.

Bibliografia

Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich (2013), Krajowe standardy kompetencji i kwalifikacji zawodowych, Warszawa, Radom: Wydawnictwo Naukowe ITE - PIB.

Bryła R. (2007), Bezpieczne stanowisko pracy, Katowice: Wydawnictwo ELAMED.

Bryła R. (2011), Bezpieczeństwo i higiena pracy, Katowice: Wydawnictwo ELAMED.

Dyląg W. (2012), BHP w biurze, Warszawa: PIP Główny Inspektora Pracy.

Ejdys J. (2010), Kształtowanie kultury bezpieczeństwa i higieny pracy, Białystok: Oficyna Wydawnicza Politechniki Białostockiej.

Grabowska-Wawrzeniecka K. (red.), (2010), Warszawa: Wydawnictwo Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o.

Karczewski J.T., Karczewska K.W. (2012), Zarządzanie bezpieczeństwem pracy, Gdańsk: Wydawnictwo Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr Sp. z o.o.

Rączkowski B. (2009), BHP w praktyce, Gdańsk: Wydawnictwo Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr Sp. z o.o.

Bugajska J., (red), (1999), Komputerowe stanowisko pracy - aspekty zdrowotne i ergonomiczne, Warszawa: Wydawnictwo  CIOP.

Informator - Środki ochrony indywidualnej, (2000), INFOCHRON. Warszawa: Wydawnictwo CIOP.

https://www.pip.gov.pl/pl/ https://www.ciop.pl/ http://isap.sejm.gov.pl/

Rozporządzenie MPiPS z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. (Dz.U. 2003 nr 169 poz. 1650).

Rozporządzenie MZiOS z 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy. (Dz.U. nr 69 poz. 332).

Rozporządzenie MPiPS z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe. (Dz.U. nr 148, poz. 973).

Rozporządzenie RM z dnia 10 września 1996 r. w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet (Dz.U. 1996 nr 114 poz. 545) ze zm. (Dz.U. 2002 nr 127 poz. 1092).

Kod QR do tego wpisu

 

 

 

 

 

 

Ten link przenosi na górę strony