Hałas są to wszelkie niepożądane, nieprzyjemne, dokuczliwe lub szkodliwe drgania ośrodka sprężystego, działające za pośrednictwem powietrza na organ słuchu i inne zmysły oraz elementy organizmu człowieka.
Hałas ustalony jest to hałas, którego poziom zmienia się w czasie obserwacji mniej niż 5 dB. Hałas nieustalony jest to hałas, którego poziom zmienia się w czasie obserwacji więcej niż 5 dB. (chodzenie po dywanie 10 dB, normalna rozmowa 50-60 dB, samolot 130 dB).
Źródła hałasu:
-źródła mechaniczne - drgania, uderzenia, tarcie;
-źródła elektryczne - magnetyczne, magnetostrykcyjne, łuk elektryczny;
-źródła technologiczne - procesy skrawania, cięcia, pękania;
-źródła aero- i hydrodynamiczne – przepływy (turbulencja), opływ przeszkód, wypływ z dysz, kawitacja;
-inne źródła - procesy spalania, zjawiska termiczne, wybuchy, fale uderzeniowe, zjawiska chemiczne.
Ruchem falowym (falą) nazywa się rozprzestrzenianie zaburzenia w ośrodku bez transportu masy. Fale rozchodzące się w ośrodkach sprężystych nazywają się falami mechanicznymi (sprężystymi). Ogólnie fale dzielą się na fale podłużne i poprzeczne.
Fale podłużne są to fale, w których kierunek drgań ośrodka jest równoległy do kierunku rozchodzenia się fali. Fale poprzeczne to takie fale, w których kierunek drgań ośrodka jest prostopadły do kierunku rozchodzenia się fali.
Drgania akustyczne jest to ruch drgający cząstek ośrodka sprężystego względem położenia równowagi, odbywający się z częstotliwością z zakresu słyszalnego 16 - 16000 Hz. Drgania te powodują miejscowe zagęszczanie i rozrzedzanie cząstek, dzięki czemu następuje przekazywanie energii i wprawianie w ruch drgający kolejnych cząstek ośrodka. Drganiom akustycznym towarzyszą wrażenia słuchowe spowodowane rozprzestrzenianiem się lokalnych zaburzeń ośrodka sprężystego w sposób falowy. Wrażenia słuchowe docierają do organu słuchu za pośrednictwem powietrza. Fale takie nazywa się falami dźwiękowymi lub po prostu dźwiękami.
Fale sprężyste (mechaniczne) o częstotliwościach poniżej zakresu słyszalnego nazywa się infradźwiękami, a powyżej ultradźwiękami.
-hałas infradźwiękowy, w którego widmie występują składowe o częstotliwościach
infradźwiękowych od 1 do 20 Hz i o niskich częstotliwościach słyszalnych
Głównym źródłem hałasu infradźwiękowego w środowisku pracy są: maszyny przepływowe
niskoobrotowe (sprężarki, wentylatory, silniki), urządzenia energetyczne (młyny, kotły, kominy), piece hutnicze (zwłaszcza piece elektryczne łukowe) oraz urządzenia odlewnicze (formierki, kraty wstrząsowe).
-hałas słyszalny, w którego widmie występują składowe o częstotliwościach słyszalnych od 20 do 20 kHz
-hałas "ultradźwiękowy", w którego widmie występują składowe o wysokich częstotliwościach słyszalnych i niskich ultradźwiękowych od 10 do 40 kHz
Głównymi źródłami hałasu ultradźwiękowego w środowisku pracy są tzw. technologiczne urządzenia ultradźwiękowe niskich częstotliwości, w których ultradźwięki są wytwarzane celowo jako czynnik niezbędny do realizacji określonych procesów technologicznych. Do urządzeń tych zalicza się myjki ultradźwiękowe, zgrzewarki ultradźwiękowe, a także drążarki i lutownice ultradźwiękowe. Spośród wymienionych urządzeń najpowszechniej stosowane są myjki, gdyż proces oczyszczania ultradźwiękowego jest znacznie dokładniejszy i szybszy niż proces mycia tradycyjnego. Hałas ultradźwiękowy mogą również emitować do otoczenia maszyny wysokoobrotowe, takie jak: obrabiarki do metalu, niektóre maszyny włókiennicze, a także urządzenia pneumatyczne, w których główną przyczyną generacji hałasu ultradźwiękowego jest wypływ sprężonych gazów. (więcej PN-N-01321:1986 i PNISO 9612:2004).
Różnicę między ciśnieniem wywołanym drganiami akustycznymi powodującymi miejscowe, chwilowe zagęszczenia i rozrzedzenia ośrodka (powietrza) a średnim ciśnieniem statycznym (atmosferycznym) w danym punkcie środowiska nazywa się ciśnieniem akustycznym.
Hałas oddziałuje na organizm człowieka, wywołując wiele niekorzystnych zjawisk. Szkodliwy wpływ hałasu przejawia się m.in. czasowym lub trwałym ubytkiem słuchu oraz występowaniem nadciśnienia, rozszerzeniem źrenic, zwolnieniem akcji serca, bólem głowy, uczuciem zmęczenia i znużeniem, omdleniami, dusznością, brakiem łaknienia i chudnięciem, zaburzeniami pracy układu żołądkowo-jelitowego. Ponadto działa pobudzająco na centralny układ nerwowy i może doprowadzić do choroby o podłożu nerwicowym.
Poczucie głębokiego niezadowolenia i krzywdy, towarzyszące oddziaływaniu hałasu na organizm człowieka, sprzyja wzrostowi zachorowań na choroby psychiczne.
Podczas krótkotrwałej ekspozycji na hałas następuje czasowe, przejściowe obniżenie ostrości słuchu. Uszkadzające oddziaływanie hałasu kumuluje się w czasie. Przy hałasie długotrwałym (kilkunastoletnim), nawet o stosunkowo niewielkim poziomie rzędu 75 - 85 dB, następują najczęściej trwałe i nieodwracalne zmiany w narządzie słuchu, objawiające się głuchotą człowieka. Przy krótkotrwałych bodźcach akustycznych o dużym natężeniu (impulsowych) może nastąpić mechaniczne uszkodzenie błony bębenkowej oraz ucha wewnętrznego. Hałas występujący niespodziewanie jest bardzo szkodliwy dla zdrowia psychicznego człowieka.
Metody ograniczania hałasu w środowisku pracy
Ze względu na ochronę zdrowia oraz zapewnienie odpowiednich warunków akustycznych niezbędnych zarówno do efektywnej pracy człowieka, jak i odpoczynku, konieczne jest podejmowanie działań mających na celu obniżenie poziomu hałasu w środowisku pracy.
Istnieją różne sposoby i metody obniżenia poziomu hałasu. Można je podzielić na dwie grupy:
1) metody i sposoby techniczne,
a) ograniczenie lub minimalizacja emisji hałasu przez źródła:
-projektowanie i produkcja maszyn i urządzeń cichobieżnych;
-eliminacja hałaśliwych procesów technologicznych;
-modernizacja urządzeń (wyrównoważenie elementów, redukcja tarcia, zmiana wlotu i wylotu medium itp.).
b) ograniczenie transmisji energii wibroakustycznej:
-droga materiałowa:
-oddzielne pomieszczenia:
-odpowiednie usytuowanie pomieszczeń;
-odpowiednie usytuowanie maszyn;
-fundamenty;
-wibroizolacja;
-droga powietrzna bezpośrednia:
-przegrody;
-kabiny;
-ekrany;
-obudowy;
-tłumiki;
-odbicia i ugięcia:
-adaptacja akustyczna hali:
-materiały i ustroje dźwiękochłonne;
-izolacyjne ekrany dźwiękochłonne.
c) ograniczenie emisji hałasu:
-ograniczenie czasu ekspozycji;
-odsunięcie człowieka od hałaśliwych procesów (automatyzacja i robotyzacja);
-ochrony osobiste (wkładki, nauszniki, hełmy przeciwhałasowe).
d) czynna redukcja hałasu.
2. Metody administracyjno-prawne
-ustawy, zarządzenia i przepisy mające na celu ograniczenie zagrożenia hałasem,
-normy i normatywy (poziom, pora dnia ...);
-odpowiednia organizacja pracy ograniczenie ruchu środków transportu itp.
Poziom ekspozycji na hałas odniesiony do ośmiogodzinnego dnia pracy LEX,8 h nie powinien przekraczać 85 dB, a odpowiadająca mu ekspozycja dzienna EA,Te nie powinna przekraczać 3,64×103 Pa2s.
Przy ekspozycji krótszej niż 8 h (Te < To) wyznaczony poziom ekspozycji hałasu jest mniejszy od wartości zmierzonej.
Poziom ekspozycji na hałas odniesiony do 8-godzinnego dnia pracy:
gdzie:
LAeq,Te - równoważny poziom dźwięku A, dB;
Te - czas ekspozycji w ciągu dnia roboczego, s;
To - czas odniesienia (To = 8 h = 480 min = 28 800 s).
Dzienna ekspozycja na hałas:
gdzie:
pA - wartość chwilowa ciśnienia akustycznego, skorygowana wg charakterystyki częstotliwościowej A, Pa.
W przypadku hałasu oddziaływującego na organizm człowieka w sposób nierównomierny w poszczególnych dniach tygodnia, poziom ekspozycji na hałas odniesiony do tygodnia pracy LEX,w , nie powinien przekraczać 85 dB, a odpowiadająca mu ekspozycja tygodniowa EA,w nie powinna przekraczać 18.2×103 Pa2s.
Poziom ekspozycji na hałas odniesiony do tygodnia pracy:
gdzie:
i - kolejny dzień roboczy tygodnia;
n - liczba dni roboczych w tygodniu (może być różna od 5)
Tygodniowa ekspozycja na hałas:
Maksymalny poziom dźwięku A (LAmax) mierzony przy włączonej stałej czasowej S (slow) i charakterystyce korekcyjnej A , nie powinien przekraczać wartości 115 dB.
Szczytowy poziom dźwięku C (LC, PEAK) nie powinien przekraczać wartości 135 dB.
Dopuszczalne wartości równoważnego poziomu dźwięku w czasie pobytu pracownika na stanowisku pracy:
a) 75 dB - w kabinach bezpośredniego sterowania bez łączności telefonicznej, w laboratoriach ze źródłami hałasu, w pomieszczeniach z maszynami i urządzeniami liczącymi, maszynami do pisania, dalekopisami i w innych pomieszczeniach o podobnym przeznaczeniu
b) 65 dB - w kabinach dyspozytorskich, obserwacyjnych i zdalnego sterowania z łącznością telefoniczną używaną w procesie sterowania, w pomieszczeniach do wykonywania prac precyzyjnych i w innych pomieszczeniach o podobnym przeznaczeniu
c) 55 dB - w pomieszczeniach administracyjnych, biurach projektowych, pomieszczeniach do prac teoretycznych, opracowania danych i innych o podobnym przeznaczeniu
Bibliografia
https://www.ciop.pl/ https://mc.gov.pl/ https://www.pip.gov.pl/pl/ http://isap.sejm.gov.pl/
Dz.U. 2016 nr 0 poz. 2067
Dz.U. 2016 nr 0 poz. 2057
Dz.U. 2014 nr 0 poz. 1184
Dz.U. 2016 nr 0 poz. 1666
Dz.U. 2016 poz. 887, Art. 125a ust. 4
Dz.U. 2014 nr 0 poz. 817
Dz.U. 2009 nr 56 poz. 462
Dz.U. 2008 nr 203 poz. 1275
Dz.U. 2005 nr 11 poz. 86
Dz.U. 2005 nr 157 poz. 1318
Dz.U. 2005 nr 81 poz. 716
Dz.U. 2004 nr 180 poz. 1860
Dz.U. 2003 nr 169 poz. 1650 ze zm.
Dz.U. 2002 nr 217 poz. 1833
Dz.U. 2000 nr 26 poz. 313
Dz.U. 1998 nr 148 poz. 973
Dz.U. nr 236 poz. 1990 ze zm.
PN-EN 12464-1:2004
PN-N-18002
PN-B-02151/02
PN-80/Z-08052
PN-EN ISO 12100-1:2005
PN-Z-08052:1980
PN-N-18004:2001
PN-EN ISO 14121-1:2008
PN-EN 1050:1999
Kod QR do tego wpisu
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz