środa, 28 sierpnia 2019

Wypadki przy pracy - charakterystyka, rodzaje, warunki sprzyjające wypadkom, profilaktyka wypadkowa

Definicje pojęć

Kontakt ciała ludzkiego z otaczającymi przedmiotami jest stałym elementem pracy i życia codziennego człowieka. W większości przypadków jest on dla człowieka pożyteczny, ponieważ umożliwia wykonywanie różnych czynności, zarówno w pracy jak i w życiu codziennym. Są jednak pewne granice, których przekroczenie powoduje, że kontakt ten może być szkodliwy wskutek wystąpienia urazów (skaleczenia, ukłucia, oparzenia, złamania itp.).

Zaistnienie kolizji między człowiekiem a przedmiotem jest zdeterminowane szeregiem różnych przyczyn, które w określonych warunkach aktywizują się prowadząc do zdarzeń niepożądanych. Pierwszy ogniwem w łańcuchu przyczyn wypadku jest zagrożenie potencjalne, na które składają się wszelkiego rodzaju błędy czynnika ludzkiego oraz właściwości czynnika materialnego.

Przejście zagrożenia potencjalnego w stan czynnego zagrożenia następuje pod wpływem czynnika aktywizacji. Powstaje wtedy zagrożenie aktywne, które przy wystąpieniu tzw. czynnika bezpośredniego przeradza się w wypadek. Do wypadku (z urazem człowieka) dochodzi wówczas, gdy wszystkie elementy składowe łańcucha zbiegają się w czasie. Wyeliminowanie z łańcucha przyczynowego któregoś z ogniw zatem ogranicza możliwość powstania wypadku. Istnieje również możliwość uniknięcia wypadku pomimo spełnienia

wszystkich warunków koniecznych do jego zaistnienia. Okres uniknięcia wypadku występuje wtedy, gdy czas zbieżności wszystkich czynników jest na tyle długi, że człowiek jest w stanie zauważyć zagrożenie i wycofać się. Aby okres uniknięcia miał znaczenie dla celów prewencyjnych, musi być krótszy od okresu wszystkich czynników wypadku. Wypadek i uraz to nie to samo: uraz jest wynikiem wypadku, ale bywają wypadki bez urazu. Doznane obrażenia są zatem cechą wyróżniającą wypadek od innych zdarzeń nie będących wypadkami.

Różne określenia wypadków odnalezione w literaturze

Wypadek jest niezamierzonym i nie dającym się kierować wydarzeniem, w którym akcja lub reakcja jakiegoś przedmiotu, substancji, osoby lub promieniowania pociąga za sobą uszkodzenie cielesne

Wypadek jest niezamierzonym i nie dającym się kontrolować wydarzeniem, w którym szybka akcja lub reakcja jakiegoś przedmiotu, substancji, osoby lub promieniowania, powstała w wyniku zakłócenia w oczekiwanym przebiegu wydarzeń, naraża elementy materialne lub ludzi na uszkodzenie

Wypadek podczas pracy jako odchylenie od normalnego, oczekiwanego przebiegu zdarzeń w zakładzie pracy, powodujące uszkodzenie maszyn, materiałów lub ludzi. Występowanie skutków jako elementów decydujących o określeniu danego wydarzenia lub aktu działania człowieka jako wypadku przy pracy,

Wypadek przy pracy jako niezaplanowane wydarzenie lub akt, dający w wyniku jego wystąpienia zranienie lub śmierć osób, lub szkodę materialną.

Wypadkiem w pracy jest nagłe zakłócenie w materialnych środkach lub czynnikach pracy, organizacji czynności pracy, w reagowaniu lub zachowaniu się człowieka, które jest przyczyną zdarzenia wypadkowego lub urazu człowieka.

W postępowaniach administracyjnych i opisach statystycznych w Polsce obowiązuje definicja, sformułowana w art. 6 ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach pieniężnych, przysługujących z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Po zmianie Dz.U. 2002 nr 199 poz. 1673 - Art. 3, Dz.U. 2015 poz. 1242, 1442, 1735, Dz.U. 2016 poz. 1807, 1948. Definicja ta określa wypadek przy pracy jako nagłe zdarzenie, wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące niezdolność do pracy lub śmierć pracownika, które zaszło w związku z pracą:

  1. a) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;
  2. b) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności w interesie zakładu, nawet bez polecenia;
  3. c) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności w interesie zakładu w drodze między siedzibą zakładu pracy a miejscem wykonywania obowiązków wynikających ze stosunku pracy.

Ustęp drugi art. 6 ustawy traktuje na równi z wypadkami przy pracy w zakresie uprawnień do świadczeń – również wypadki, którym pracownik uległ:

  1. d) podczas trwania podróży służbowej;
  2. e) w związku z odbywaniem służby w oddziałach samoobrony lub w związku z przynależnością do ochotniczej straży pożarnej, działającej w zakładzie pracy.

Główne kryteria uznania za wypadek takie jak: nagłość, związek z pracą i zewnętrzność przyczyn, dotyczą zdarzenia, a nie doznanego urazu.

Wypadki zdarzają się w różnych miejscach i sytuacjach oraz podczas rozmaitych czynności. Miejsca, sytuacje i czynności oraz rodzaje obrażeń stanowią podstawę klasyfikacji wypadków. Wypadkami są wydarzenia powodujące niezamierzone obrażenia. Zdarzenie i jego skutek - obrażenie, zaistniałe podczas pracy można uznać za wypadek przy pracy, jeśli spełnia ono prawne kryteria zdarzenia wypadkowego. Zgodnie z ustawą 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach pieniężnych z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych ustawodawca wyróżnia wypadki:

  1. a) śmiertelny, za który uznajemy wypadek, w wyniku którego nastąpił zgon w miejscu wypadku albo w okresie 6 miesięcy od dnia wypadku;
  2. b) ciężki, jeśli w wyniku wypadku nastąpiło poważne uszkodzenie ciała takie jak: utrata wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia lub inne ciężkie uszkodzenia albo rozstrój zdrowia, naruszający podstawowe funkcje organizmu, a także choroba nieuleczalna lub zagrażająca zdrowiu, trwała choroba psychiczna, trwała, całkowita lub znaczna niezdolność do pracy w zawodzie lub trwałe zeszpecenie ciała;
  3. c) zbiorowy, jeśli w tym samym wydarzeniu uczestniczyły co najmniej 2 osoby.

Ze względów statystycznych wypadki dzielą się na podlegające i nie podlegające obowiązkowi zgłaszania do władz. Zgodnie z wymaganiami GUS, obowiązkowi rejestracji podlegają wypadki, których konsekwencją jest zwolnienie lekarskie co najmniej jednodniowe.

Inny podział rozróżnia wypadki ze względu na skutki w zakresie zdolności do pracy:

  1. a) lekki, który powoduje niezdolność do pracy w okresie do 28 dni;
  2. b) ciężki, który powoduje niezdolność do pracy w okresie ponad 28 dni;
  3. c) inwalidzki, jeśli u poszkodowanego powoduje trwałe kalectwo, stanowiące podstawę do uznania go za inwalidę jednej z trzech grup inwalidzkich;
  4. d) śmiertelny, za który uznajemy wypadek, w wyniku którego nastąpił zgon w miejscu wypadku albo w okresie 6 miesięcy od dnia wypadku.

Zdarzenia wypadkowe występują w określonych warunkach fizycznych, organizacyjnych i społecznych. Same warunki nie są przyczynami wypadków. Stanowią natomiast element zagrożenia lub czynnik wpływający na prawdopodobieństwo zdarzeń wypadkowych, np. ktoś poślizgnie się na mokrej podłodze, upadnie i złamie rękę. Za przyczynę wypadku nie zostanie uznana mokra podłoga, ale poślizgnięcie się, upadek, a następnie: niezauważenie śliskiego miejsca, wylanie wody i spowodowanie zagrożenia oraz nieusunięcie lub nienakazanie usunięcia tego zagrożenia.

Sytuację wypadkową tworzy zbiór warunków i zdarzeń, takich jak:

  1. a) zagrożenie;
  2. b) niebezpieczne wydarzenie jako przyczynę urazu;
  3. c) błąd będący przyczyną niebezpiecznego wydarzenia;
  4. d) warunki sprzyjające popełnianiu niebezpiecznych błędów czyli okoliczności

wypadku.

Zagrożenia wypadkowe

Zagrożeniem jest każdy czynnik mający zdolność spowodowania utraty życia lub zdrowia. Bezpośrednim zagrożeniem jest możliwość wystąpienia między człowiekiem a jego otoczeniem wymiany energii, przekraczającej zdolności przystosowawcze organizmu. Zagrożenia są zróżnicowane ze względu na rodzaj niebezpiecznej energii i jej lokalizację. Wyróżnia się następujące zagrożenia: kinetyczne, elektryczne, chemiczne, promieniowe i termiczne.

Profilaktyka wypadkowa

Zamiana niebezpiecznego zdarzenia w wypadek przy pracy ma miejsce wówczas, gdy występuje jednocześnie lub odpowiednio zbieżne działanie dwóch lub więcej przyczyn aktywizacji zagrożenia bezpośredniego, które tworzą zbiór przyczyn koniecznych do powstawania wypadku. Dlatego też zadaniem wszelkiej działalności prewencyjnej powinno być tworzenie skutecznych sposobów wykrywania zagrożeń i ich likwidacja zanim zamienią się w wypadki. Działania profilaktyczne są podejmowane „ex post”, po zaistnieniu wypadku i rozpoznaniu jego przyczyn, lub „ex ante”, tworzone w oparciu o wyniki badań niemal wypadków, inspekcji lub teoretycznej identyfikacji zagrożeń i scenariusza potencjalnych błędów, mających zdolność wywołania niebezpiecznego wydarzenia.

Stosowane działania profilaktyczne powinny być ewidencjonowane w celu oceny ich skutków. Działanie profilaktyczne jest skuteczne, gdy ma zdolność zapobiegania wystąpienia określonej przyczyny wypadku. Jeśli pomimo projektowania i stosowania działań profilaktycznych utrzymuje się powtarzalność przyczyn wypadków oznacza to, że:

  1. a) przyczyny wypadków są niewłaściwie rozpoznane;
  2. b) projektowane są nietrafne działania;
  3. c) właściwe i trafne działania profilaktyczne są niewłaściwe stosowane.

Ogólna zasada stosowana w doborze działań profilaktycznych mówi, że zagrożenie należy najpierw usunąć lub zredukować u źródła, a gdy to nie jest możliwe, trzeba wyposażyć pracownika w sprzęt ochronny, wiedzę i umiejętności. Wtedy pracownik może w pełni bezpiecznie funkcjonować pomimo zagrożenia.

Warunkiem zaprojektowania właściwych działań profilaktycznych jest szczegółowe zidentyfikowanie zagrożeń, oszacowanie wielkości ryzyka oraz poznanie mechanizmu, który doprowadził lub który może doprowadzić do niebezpiecznego kontaktu organizmu z energią.

Wśród wielu różnych działań profilaktycznych wyróżnia się działania skoncentrowane na zagrożeniu i fizycznych warunkach pracy oraz działania skoncentrowane na człowieku, usprawniające jego postępowanie. Wybiórcze stosowanie tylko jednego rodzaju działań nie prowadzi do zadowalających wyników. Pracownik nie umiejący lub nie chcący postępować bezpiecznie zniweczy efekt profilaktyczny każdej bezpiecznej technologii. Podobnie nieskuteczne okaże się samo szkolenie i motywowanie pracownika bez dokonywania zmian i redukowania zagrożeń, zlokalizowanych w środowisku pracy oraz w wyposażeniu.

Podsumowanie

Z różnych badań wynika, że w polskim społeczeństwie akceptowane są zachowania ryzykowne. Wzorce nakazujące podejmowanie ryzyka są często narzucane przez nadzór, a bywa, że pracownicy demonstrujący odwagę i podejmujący niebezpieczne zachowania są nagradzani przez przełożonych oraz podziwiani i cenieni przez współpracowników. Dochodzenia powypadkowe wskazują, że akceptacja ryzyka jest warunkiem sprzyjającym niebezpiecznym zachowaniom. Rzeczywistych przyczyn wypadków jest tak dużo jak dużo jest samych wypadków. Należy bardzo wyraźnie zaznaczyć, że wszelkie ryzykowne zachowania pracowników powinny być eliminowane w samym zarodku, aby uniknąć wszelkiego rodzaju wypadków przy pracy. Każdy wypadek to olbrzymie straty zarówno dla firmy jak i dla pracownika lub jego rodziny.

Według GUS http://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/rynek-pracy/warunki-pracy-wypadki-przy-pracy/wypadki-przy-pracy-w-2016-r-,3,26.html w 2016 roku liczba poszkodowanych w wypadkach przy pracy, zgłoszonych na formularzu Z-KW (Statystyczna karta wypadku), wyniosła ogółem 87 886 osób i była o 0,3% większa w stosunku do liczby poszkodowanych w 2015 r. Z liczby ogółem, 87 183 osoby uległy wypadkom przy pracy ze skutkiem lekkim (o 0,4% więcej niż w ub. roku), 464 osoby — wypadkom z ciężkimi obrażeniami ciała (analogicznie o 7,6% mniej), wypadkom śmiertelnym — 239 osób (analogicznie o 21,4% mniej).

W 2016 r. wskaźnik wypadkowości (liczba poszkodowanych na 1000 pracujących) w Polsce wyniósł 7,07. W podziale terytorialnym najwyższe wskaźniki odnotowano w województwach: warmińsko-mazurskim (9,22) i dolnośląskim (9,15), najniższe w województwach: mazowieckim (4,94) i małopolskim (5,38).

 

Pracujmy bezpiecznie, szanujmy przepisy bhp, nie bądźmy ryzykantami, spieszmy się powoli, zdrowie i życie jest ponad wszystkie inne dobra, pamiętajmy o tym.

 

Bibliografia

Bryła R. (2011), Bezpieczeństwo i higiena pracy, Katowice: Wydawnictwo ELAMED.

Eifes M.(1996), Bezpieczeństwo pracy – być mądrym przed szkodą, Zarządzanie na świecie, nr 1.

Karczewski J. T. (2000), System zarządzania bezpieczeństwem pracy, Gdańsk: Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr.

Koradecka D. (red.) (2002), Nauka o pracy - bezpieczeństwo, higiena, ergonomia, Warszawa: CIOP.

Lewandowski J. (2000), Zarządzanie bezpieczeństwem pracy w przedsiębiorstwie, Łódź: Wydawnictwo Politechnika Łódzka.

Nawarra L. (1980), Materiały do nauczania ergonomii i ochrony pracy, Kraków: Skrypty uczelnianie AGH, nr 782.

Rączkowski B. (2009), BHP w praktyce, Gdańsk: Wydawnictwo Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr Sp. z o.o.

Studenski R. (1996), Organizacja bezpieczeństwa pracy w przedsiębiorstwie, Gliwice: Wydawnictwo Politechniki Śląskiej.

Wróblewska M. (2004), Ergonomia, Opole: Wydawnictwo Politechnika Opolska.

Kodeks pracy (tekst jednolity Dz.U. 2016 nr 0 poz. 1666) z dnia 8 września 2016 r.

Rozporządzenie MPiPS z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. (Dz.U. 2003 nr 169 poz. 1650).

 

https://www.ciop.pl/

https://mc.gov.pl/

https://www.pip.gov.pl/pl/

http://isap.sejm.gov.pl/

Kod QR do tego wpisu

 

 

 

 

 

 

Strona
Ten link przenosi na górę strony

Najczęstsze przyczyny wypadków przy pracy

Według najnowszych danych GUS w 2017 roku liczba poszkodowanych w wypadkach przy pracy, zgłoszonych na formularzu Z-KW Statystyczna karta wypadku, wyniosła ogółem 88330 osób i była o 0,5% większa niż w ub. roku. Zmalała natomiast liczba poszkodowanych przypadająca na 1000 osób pracujących (tzw. wskaźnik wypadkowości) z 7,07 w 2016 r. do 6,84 w 2017 r.

Spośród 88330 poszkodowanych ogółem, 87400 osób uległo wypadkom przy pracy ze skutkiem lekkim (o 0,2 % więcej niż w 2016 r.), 661 osób – wypadkom z ciężkimi obrażeniami ciała (analogicznie o 42,5 % więcej), wypadkom śmiertelnym – 269 osób (tj. o 12,6 % więcej niż ub. roku).

W podziale terytorialnym kraju, najwyższe wskaźniki wypadkowości odnotowano w województwach: dolnośląskim (8,98), warmińsko-mazurskim (8,44) i wielkopolskim (8,15), najniższe w województwie mazowieckim (4,76) i małopolskim (5,16).

Dz.U. 2009 nr 167 poz. 1322 ze zm.

Wypadek przy pracy to - zdarzenie nagłe, - wywołane przyczyną zewnętrzną, - powodujące uraz lub śmierć, - które nastąpiło w związku z pracą podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych, podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia lub w czasie pozostawania pracownika do dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy. Wszystkie przesłanki muszą zostać spełnione łącznie, a brak jednej przesądza o braku prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego.

Przyczyna wypadku przy pracy musi być zewnętrzna, co oznacza, że nie może mieć  źródła w organizmie tego, kto wypadkowi uległ. Niekiedy jednak dane schorzenie, na które cierpi pracownik, może się nasilić w wyniku wykonywania pracy. Wtedy jest szansa na uznanie wypadku przy pracy.

Czynnik materialny związany z czynnością wykonywaną przez poszkodowanego w chwili wypadku to maszyna, narzędzie lub inny obiekt, używany przez poszkodowanego w chwili, gdy uległ on wypadkowi.

Czynnik materialny związany z odchyleniem to maszyna, narzędzie, inny obiekt lub czynnik środowiska, który ma bezpośredni związek z wydarzeniem będącym odchyleniem od stanu normalnego. Jeśli z odchyleniem jest związanych kilka czynników materialnych, to wówczas musi być wskazany ostatni z tych czynników materialnych.

Czynnik materialny będący źródłem urazu to maszyna, narzędzie, inny obiekt lub czynnik środowiska, z którym kontakt stał się przyczyną urazu (fizycznego lub psychicznego).

  1. Przyczyny związane z techniką

Wady konstrukcyjne lub niewłaściwe rozwiązania techniczne i ergonomiczne czynnika materialnego

Wady konstrukcyjne czynnika materialnego będące źródłem zagrożenia

Niewłaściwa struktura przestrzenna czynnika materialnego

Nieodpowiednia wytrzymałość czynnika materialnego

Niewłaściwa stateczność czynnika materialnego

Brak lub niewłaściwe urządzenia zabezpieczające

Brak lub niewłaściwe środki ochrony zbiorowej

Niewłaściwe elementy sterownicze

Brak lub niewłaściwa sygnalizacja zagrożeń

Niedostosowanie czynnika materialnego do transportu, konserwacji lub napraw

Inne, niewymienione lub nieokreślone nieprawidłowości projektowo-konstrukcyjne

Niewłaściwe wykonanie czynnika materialnego Zastosowanie materiałów zastępczych

Niedotrzymanie wymaganych parametrów technicznych

Inne, niewymienione lub nieokreślone nieprawidłowości wykonania

Wady materiałowe czynnika materialnego

Ukryte wady materiałowe czynnika materialnego

Inne, niewymienione lub nieokreślone wady materiałowe

Niewłaściwa eksploatacja czynnika materialnego

Nadmierna eksploatacja czynnika materialnego

Niedostateczna konserwacja czynnika materialnego

Niewłaściwe naprawy i remonty czynnika materialnego

Inne, niewymienione lub nieokreślone nieprawidłowości związane z eksploatacją

  1. Przyczyny związane z organizacją pracy

Przyczyny wypadków z powodu niewłaściwej ogólnej organizacji pracy

Nieprawidłowy podział pracy lub rozplanowanie zadań

Niewłaściwe polecenia przełożonych

Brak nadzoru

Niewłaściwa koordynacja prac zbiorowych

Wykonywanie, z polecenia osób sprawujących nadzór, prac nie wchodzących w zakres obowiązków pracownika

Brak instrukcji posługiwania się czynnikiem materialnym

Dopuszczenie do pracy czynnika materialnego bez wymaganych kontroli, przeglądów

Tolerowanie, przez osoby sprawujące nadzór, odstępstw od przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy

Niedostateczne przygotowanie zawodowe pracownika

Brak lub niewłaściwe przeszkolenie w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy

Tolerowanie, przez osoby sprawujące nadzór, stosowania niewłaściwej technologii

Dopuszczenie do pracy pracownika z przeciwwskazaniami lekarskimi lub bez badań lekarskich

Wykonywanie pracy w zbyt małej obsadzie osobowej

Wykonywanie prac pomimo niewłaściwego zaopatrzenia w narzędzia, surowce

Inne, niewymienione lub nieokreślone nieprawidłowości związane z ogólną organizacją pracy

Przyczyny wypadków z powodu niewłaściwej organizacji stanowiska pracy

Niewłaściwe usytuowanie urządzeń na stanowisku pracy

Nieodpowiednie przejścia i dojścia

Nieodpowiednie rozmieszczenie i składowanie przedmiotów pracy (surowców, półproduktów, produktów itp.)

Nieusunięcie zbędnych przedmiotów, substancji lub energii (np. odpadów, opakowań, resztek substancji, niewyłączenie zasilania itp.)

Brak środków ochrony indywidualnej

Niewłaściwy dobór środków ochrony indywidualnej

Inne, niewymienione lub nieokreślone nieprawidłowości organizacji stanowiska pracy

  1. Przyczyny związane z czynnikiem ludzkim

Brak lub niewłaściwe posługiwanie się czynnikiem materialnym przez pracownika

Używanie nieodpowiedniego do danej pracy czynnika materialnego

Wykonywanie pracy ręcznie zamiast przy użyciu czynnika materialnego

Użycie czynnika materialnego podczas przebywania osób w strefie zagrożenia

Niewłaściwe zabezpieczenie czynnika materialnego (np. niezaciągnięcie hamulca na postoju)

Udostępnienie przez pracownika czynnika materialnego osobie nie upoważnionej

Użycie czynnika materialnego niezgodnie z jego przeznaczenie

Niewłaściwe uchwycenie, trzymanie czynnika materialnego

Wadliwe zainstalowanie, zamocowanie, zawieszenie czynnika materialnego przez pracownika

Inne, niewymienione lub nieokreślone nieprawidłowości w posługiwaniu się czynnikiem materialnym

Nieużywanie sprzętu ochronnego przez pracownika

Nieużywanie przez pracownika środków ochrony indywidualnej

Nieużywanie przez pracownika urządzeń zabezpieczających

Nieużywanie przez pracownika środków ochrony zbiorowej

Inne

Niewłaściwe samowolne zachowanie się pracownika

Wykonywanie pracy nie wchodzącej w zakres obowiązków pracownika

Przechodzenie, przejeżdżanie lub przebywanie w miejscach niedozwolonych

Wejście, wjechanie na obszar zagrożony bez upewnienia się, czy nie ma niebezpieczeństwa

Wykonywanie czynności bez usunięcia zagrożenia (np. niewyłączenie maszyny, niewyłączenie napięcia)

Zbyt szybka jazda

Niewłaściwe operowanie kończynami w strefie zagrożenia

Żarty, bójki

Inne niewłaściwe zachowanie się pracownika

Stan psychofizyczny pracownika, niezapewniający bezpiecznego wykonywania pracy spowodowany:

Nagłym zachorowaniem, niedyspozycją fizyczną

Przewlekłą lub ostrą chorobą psychiczną

Zmęczeniem

Zdenerwowaniem

Spożyciem alkoholu, środków odurzających lub substancji psychotropowych

Innymi przyczynami

Nieprawidłowe zachowanie się pracownika spowodowane;

Nieznajomością zagrożenia

Nieznajomością przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy

Lekceważeniem zagrożenia (brawura, ryzykanctwo)

Lekceważeniem poleceń przełożonych

Niedostateczną koncentracją uwagi na wykonywanej czynności

Zaskoczeniem niespodziewanym zdarzeniem

Niewłaściwym tempem pracy

Brakiem doświadczenia

Innymi przyczynami

  1. Brak lub niewłaściwa ocena ryzyka zawodowego

Niewłaściwie ustalone zasady oceny ryzyka zawodowego

Brak oceny ryzyka zawodowego

Nieaktualna ocena ryzyka zawodowego

Niezidentyfikowane czynniki zagrożenia w ocenie ryzyka

Niewłaściwa ocena ryzyka zawodowego związanego z czynnikiem zagrożenia

Nieznajomość wyników oceny ryzyka zawodowego (zidentyfikowanych zagrożeń) wśród pracowników

Inne przyczyny związane z niewłaściwie przeprowadzoną oceną ryzyka zawodowego

  1. Niewłaściwa ogólna organizacja pracy

Brak procedur/instrukcji realizacji zadań

Niewłaściwe procedury/instrukcje realizacji zadań

Brak ustalonych zasad współpracy/źle ustalone zasady współpracy z innymi pracownikami przedsiębiorstwa

Brak ustalonych zasad współpracy/źle ustalone zasady współpracy z osobami spoza przedsiębiorstwa

Nadmierne obciążenie pracą/presja czasu

Praca monotonna, powtarzalna

Praca w nieregularnych, nietypowych godzinach

Praca zmianowa/praca nocna

Brak lub niewystarczający nadzór, niewystarczające kompetencje osób sprawujących nadzór

  1. Nieprawidłowości związane z pracownikiem (wskazujące na błędy w zarządzaniu personelem lub popełnione w trakcie zatrudnienia)

Brak odpowiednich kompetencji (wykształcenie, wiedza, nabyte umiejętności, szkolenia i/lub doświadczenie)

Brak odpowiednich umiejętności fizycznych (siła, sprawność, zręczność, wzrost)

Skłonność do podejmowania ryzyka (nieprawidłowa osobowość, charakter, postawa)

Nieprzestrzeganie instrukcji i poleceń przełożonych

Niedostateczny współudział pracowników w działaniach bhp

Inne nieprawidłowości związane z pracownikiem

  1. Niewłaściwa polityka i zaangażowanie kierownictwa

Brak ustalonej polityki w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy

Niewłaściwa polityka w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy

Brak upowszechnienia wśród pracowników ustalonej polityki bhp

Niedostateczne informowanie kierownictwa o problemach i działaniach w obszarze bhp

Niedostateczne zaangażowanie kierownictwa w procesy planowania działań zakresie bhp

Niedostateczne zaangażowanie kierownictwa w monitorowanie bhp

Inne przyczyny związane z niewłaściwą polityką i zaangażowaniem kierownictwa

  1. Niewłaściwe planowanie

Brak lub ustalono niewłaściwe cele długoterminowe w zakresie bhp

Brak lub ustalono niewłaściwe cele krótkoterminowe (plany realizacji) w zakresie bhp

Niewłaściwe ustalenie priorytetów

Brak realizacji ustalonych celów lub brak monitorowania ich realizacji

Nieuwzględnienie przy ustalaniu celów wyników oceny ryzyka zawodowego

Inne przyczyny związane z niewłaściwym planowaniem

  1. Nieprawidłowości związane z odpowiedzialnością

Brak ustalonych odpowiedzialności w zakresie bhp

Niewłaściwe lub zbyt ogólnikowe ustalenie odpowiedzialności w zakresie bhp

Niewłaściwe komunikowanie pracownikom odpowiedzialności w zakresie bhp

Brak lub niewłaściwie ustalone zadania, odpowiedzialności i uprawnienia osób wyznaczonych do postępowania w sytuacjach awaryjnych

Inne przyczyny związane z odpowiedzialnością

  1. Nieprawidłowości związane z zaplanowaniem kompetencji, szkoleń i motywowaniem

Nie określono kompetencji potrzebnych do wykonywania pracy na poszczególnych stanowiskach lub określono je niewłaściwie

Brak oceny kompetencji pracowników

Brak ustalonych procedur szkolenia w zakresie bhp

Brak oceny przeprowadzanych szkoleń

Niedostosowanie programu szkoleń do potrzeb osób pracujących na różnych stanowiskach pracy

Brak lub niewłaściwie przeprowadzone okresowe szkolenie pracownika w zakresie bhp

Brak lub niewłaściwie przeprowadzone szkolenie wstępne bhp w zakresie instruktażu ogólnego pracownika

Brak lub niewłaściwie przeprowadzone szkolenie wstępne bhp w zakresie instruktażu stanowiskowego pracownika

Brak lub niewłaściwie przeszkolenie w kwestii sytuacji nietypowych i niebezpiecznych (wypadki, awarie, pożar, itp.)

Brak ustalonych metod motywowania do bezpiecznej pracy

Inne nieprawidłowości związane z zaplanowaniem kompetencji, szkoleń i motywowaniem

  1. Niewłaściwe komunikowanie się

Brak ustalonych zasad komunikowania się w sprawach dotyczących bhp

Niewłaściwe procedury komunikowania się

Nieskuteczna realizacja ustalonych procedur

Brak ustalonych zasad pozyskiwania z zewnątrz informacji dotyczących bhp

Brak możliwości korzystania ze specjalistycznego doradztwa z zakresu bhp

Brak ustalonych zasad komunikowania się ze specjalistycznymi służbami ratownictwa technicznego w zakresie planowania i prowadzenia działań związanych z wypadkami przy pracy i awariami

Brak konsultowania z pracownikami działań dotyczących bhp

Inne przyczyny związane z niewłaściwym komunikowaniem

  1. Nieprawidłowości związane z dokumentacją

Brak nadzoru nad dokumentami dotyczącymi bhp

Brak potrzebnych dokumentów dotyczących bhp

Brak dostępu pracowników do dokumentów dotyczących bhp

Niewłaściwie/nieczytelnie opracowane dokumenty

Inne nieprawidłowości związane z dokumentacją

  1. Nieprawidłowe przygotowanie na wypadki przy pracy i awarie

Brak ustalonych zasad postępowania w razie wypadku przy pracy/awarii

Nieaktualne lub niewłaściwie ustalone zasady postępowania w razie wypadku przy pracy/awarii

Brak sprawdzenia w symulowanych warunkach ustalonych rozwiązań organizacyjnych gotowości i reagowania na wypadki przy pracy i awarie

Nie wszyscy pracownicy zostali poinformowani o zasadach postępowania w razie wypadku przy pracy/awarii

Brak ustalonych zasad współdziałania ze specjalistycznymi służbami ratownictwa technicznego

Brak lub utrudniony dostęp do środków ratunkowych, asekuracyjnych i pierwszej pomocy

Inne przyczyny związane z nieprawidłowym przygotowanie na wypadki przy pracy i awarie

  1. Nieprawidłowe monitorowanie bezpieczeństwa i higieny pracy

Brak ustalonych zasad przeprowadzania przeglądów stanu bhp

Nieprawidłowo przeprowadzone przeglądy stanu bhp, które nie doprowadziły do sformułowania celów oraz działań korygujących i zapobiegawczych

Brak ustalonych zasad przeprowadzania oceny ryzyka zawodowego

Brak ustalonych zasad monitorowania i/lub analizowania stanu bezpieczeństwa i higieny pracy (warunków pracy, wypadków przy pracy, działań dotyczących bhp)

Brak ustalonych metod badania wypadków przy pracy

Brak systemu rejestrowania i analizowania zdarzeń potencjalnie wypadkowych (bezurazowych)

Niewłaściwie ustalone zasady przeprowadzania przeglądów stanu bhp

Badanie wypadków przy pracy i zdarzeń potencjalnie wypadkowych nie prowadzi do identyfikacji przyczyn źródłowych

Badanie wypadków przy pracy i zdarzeń potencjalnie wypadkowych nie prowadzi do zmian, które pozwoliłyby uniknąć powstania podobnych zdarzeń w przyszłości

Inne przyczyny związane z nieprawidłowe monitorowanie bezpieczeństwa i higieny pracy

  1. Nieprawidłowe działania korygujące i zapobiegawcze

Brak ustalonych zasad planowania działań ograniczających wynikających z oceny ryzyka zawodowego

Nieprawidłowo przeprowadzone działania ograniczające zagrożenie zidentyfikowane w wyniku oceny ryzyka

Brak ustalonych zasad realizacji działań wynikających z oceny ryzyka zawodowego

Brak ustalonych zasad realizacji działań powypadkowych

Brak ustalonych zasad eliminowania niezgodności wykrytych w procesie monitorowania/audytowania

Brak ustalonych zasad eliminowania niezgodności zgłaszanych przez pracowników

Inne przyczyny związane z nieprawidłowymi działaniami korygującymi i zapobiegawczymi

 

Wypadki przy pracy, poza aspektem społecznym (zwłaszcza humanitarnym), mają znaczny wymiar ekonomiczny, zarówno dla przedsiębiorstw, osób poszkodowanych i ich rodzin, jak i całego społeczeństwa. W odniesieniu do przedsiębiorstw, wypadki przy pracy mogą skutkować podwyższeniem składki na społeczne ubezpieczenie wypadkowe, a także zwiększać absencję chorobową, wymuszającą wprowadzanie zastępstw lub pracy w nadgodzinach, zmniejszając jej wydajność i jakość. Następstwami mogą być również zaburzenia toku produkcji, które podrażają jej koszt i negatywnie wpływają na wizerunek firmy. Osoby poszkodowane lub członkowie ich rodzin otrzymują wprawdzie świadczenia pieniężne i rzeczowe od swoich pracodawców, ubezpieczycieli lub ze strony państwa, ale nie pokrywają one jednak wszystkich strat wynikających z wypadków przy pracy. Ponadto, znaczna część kosztów wypadków, jak np. koszty leczenia, ponoszona jest przez całe społeczeństwo.

Tak jak zawsze apeluję do wszystkich czytelników mojego Blogu o rozsądek i poważne traktowanie niebezpieczeństw wynikających z naszej aktywności zawodowej, ponieważ dane o ilości różnego typu wypadków są naprawdę zatrważające.

Życzę wszystkim bezpiecznej pracy.

 

Bibliografia

Bryła R. (2007), Bezpieczne stanowisko pracy, Katowice: Wydawnictwo Elamed.

Ejdys J. (2010), Kształtowanie kultury bezpieczeństwa bhp w organizacji, Białystok: Politechnika Białostocka. 

Gacek W. (red), (2007), Kompendium pierwszej pomocy w przedsiębiorstwie, Warszawa: CIOP-PIB.

Górska E. (2011), Współczesne i przyszłe wyzwania ergonomii, Warszawa: Polskie Towarzystwo Ekonomiczne.

Dołęgowski B., Janczała S. (2008), Praktyczny poradnik dla służb bhp, Gdańsk: Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr sp. z o.o.

Hansen A. (1982), Metody badania wypadków przy pracy, Warszawa: RODiDK

Hansen Arwid (1998), Bezpieczeństwo i higiena pracy, Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.

Jakubaszko J. (2007), Ratownik medyczny, Wrocław: Górnicki Wydawnictwo Medyczne.

Kociołek K.T. (2009), Poradnik inspektora ochrony przeciwpożarowej, Kraków - Tarnobrzeg: Wydawnictwo Tarbonus.

Laurowski T. (2006), Vademecum ochrony przeciwpożarowej, Krosno: Wydawnictwo KaBe.

Legutko S. (2004), Podstawy eksploatacji maszyn i urządzeń, Warszawa: WSIP.

Liszcz T. (2018), Prawo pracy, Warszawa: Wydawnictwo Wolters Kluwer polska.

Pietrzak L. (2007), Analiza wypadków przy pracy dla potrzeb prewencji, Warszawa: PIP GIP

Rączkowski B. (2009), BHP w praktyce, Gdańsk: Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr Sp. z o.o.

Studenski, Dudka, Bojanowski (2008), Wypadki przy pracy, w: Bezpieczeństwo higiena pracy, pod red. Koradecka D., Warszawa: CIOP-PIB

Źródła internetowe: http://isap.sejm.gov.pl/ https://www.ciop.pl/ https://www.pip.gov.pl/pl https://www.gov.pl/  https://gis.gov.pl/  https://www.napofilm.net/pl  http://stat.gov.pl/

Kod QR do tego wpisu

 

 

 

 

 

 

Strona
Ten link przenosi na górę strony

wtorek, 27 sierpnia 2019

Organizacja komputerowego stanowiska pracy, zgodnie z przepisami BHP

Pracodawca jest zobowiązany do organizowania stanowisk pracy w taki sposób aby zapewnić bezpieczeństwo i higienę pracy swoim pracownikom. Obowiązek ten dotyczy pracowników używających monitorów ekranowych. Przepisy dotyczące tego tematu zamieszczone są m.in. w Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 roku (nadal obowiązujące) w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe, Dz.U. 1998 nr 148 poz. 973. Przepisów z tego Rozporządzenia nie stosuje się w przypadkach kiedy w takie monitory wyposażone są: a) kabina kierowcy; b) kabina sterownicza maszyn i pojazdów; c) systemy komputerowe na pokładach środków transportu; d) systemy komputerowe przeznaczone do użytku publicznego, np. na dworcach, stadionach, przystankach komunikacji publicznej itp.; e) systemy przenośne nieprzeznaczone do użytkowania na danym stanowisku pracy, np. laptopy; f) kalkulatory; g) kasy rejestrujące i inne urządzenia z małymi ekranami przeznaczone do prezentacji danych lub wyników pomiarów; h) różnego rodzaju maszyn do pisania z wyświetlaczami ekranowymi.

Do podstawowych obowiązków pracodawcy dotyczących bhp przy organizowaniu stanowisk pracy wyposażonych w monitory ekranowe należy:

  1. Przeprowadzenie oceny warunków pracy dla nowo tworzonych stanowisk pracy wyposażonych w monitory ekranowe oraz po każdej zmianie organizacji i wyposażenia takich stanowisk;
  2. Dokonywanie zmian charakteru pracy (na niezwiązaną z obsługą monitora ekranowego) lub zapewnianie pracownikom przerwy (wliczanej do czasu pracy) po każdej godzinie pracy przy ekranie monitora. Jeżeli pracodawca nie może zapewnić pracownikom po każdej godzinie nieprzerwanej pracy przy obsłudze monitora zmiany charakteru pracy na nieobciążającą wzrok, to ma obowiązek zapewnić pracownikom po każdej godzinie takiej pracy co najmniej 5-cio minutową przerwę w pracy, wliczaną do czasu pracy. Zmiana rodzaju pracy na inną, może dotyczyć pracy, która: a) nie obciąża nadmiernie wzroku, np. praca z dokumentami papierowymi, przenoszenie, segregowanie, i archiwizowanie dokumentów; b) pracę wykonywaną w zmienionej pozycji ciała, np. w postawie stojącej czy innej bardziej swobodnej;
  3. Zapewnienie pracownikom zatrudnionym na stanowiskach z monitorami ekranowymi okularów korygujących wzrok o odpowiednich parametrach, jeżeli konieczność ich stosowania podczas pracy będzie wskazana wynikami badań okulistycznych. Okulary korygujące wzrok nie są środkiem ochrony indywidualnej i nie podlegają wymogom z tym związanym. Wysokość kwot jakie pracownik może przeznaczyć na okulary korygujące ustala pracodawca ale powinna taka kwota wystarczyć na zakup okularów zgodnych z zaleceniami lekarza okulisty w wersji standardowej (jeżeli pracownik zdecyduje się na droższe oprawki lub szkła to różnicę pokrywa z własnej kieszeni). Okulary powinny spełniać podstawowe wymagania: a) muszą być przeznaczone do korekcji wzroku podczas pracy przy monitorze ekranowym, b) potrzeba stosowania takich okularów musi być potwierdzona przez lekarza okulistę przeprowadzającego pracownicze badania lekarskie. Wymiana szkieł (bez nowych oprawek) na nowe może nastąpić na wniosek lekarza okulisty. Obowiązek zapewnienia okularów dla pracowników obsługujących monitory ekranowe przysługuje wtedy, kiedy pracownicy obsługują monitor przez co najmniej połowę dobowego wymiaru czasu pracy;
  4. Informowanie pracowników o wszystkich aspektach ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracy na stanowiskach z monitorami ekranowymi. Takie informacje pracownicy powinny mieć zapewnione podczas szkoleń z dziedziny bezpieczeństwa i higieny pracy, określonych w Rozporządzeniu Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 roku, w sprawie szkolenia w dziedzinie BHP, Dz.U. nr 180 poz. 1860 oraz określonych w Kodeksie pracy, § 2373 oraz § 2374;
  5. Uwzględnianie przy organizowaniu stanowisk pracy z monitorami ekranowymi wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii, określonych w załącznikach do rozporządzenia o monitorach.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Pracując przy monitorze ekranowym pracownik oprócz obciążania wzroku ma również wymuszoną pozycję ciała, która powoduje duże obciążenie układu mięśniowo-szkieletowego.

Stanowisko pracy przy którym obsługiwane są monitory ekranowe powinno odpowiadać odpowiednim wymaganiom, również ergonomii: a) powinno być tak usytuowane aby zapewnić pracownikowi swobodny do niego dostęp, b) na każdego z pracowników zatrudnionych w pomieszczeniach stałej pracy powinno przypadać co najmniej 2 m2 wolnej powierzchni podłogi oraz 13 m2 wolnej objętości pomieszczenia, niezajętej przez sprzęty biurowe. Odległość pomiędzy sąsiednimi stanowiskami pracy przy monitorach ekranowych powinny wynosić: a) pomiędzy sąsiednimi monitorami - co najmniej 60 cm (odległość między bokami obudów ekranów monitorów), b) pomiędzy pracownikiem a tyłem sąsiedniego monitora - co najmniej 80 cm., zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 roku w sprawie ogólnych przepisów BHP, Dz.U. 2003 nr 169 poz. 1650 ze zm. Pracownik na swoim stanowisku pracy musi mieć zapewnioną odpowiednią przestrzeń pracy, która pozwala na umieszczenie wszystkich elementów obsługiwanych ręcznie w zasięgu dłoni pracownika i nie może powodować nadmiernego przeciążania układu mięśniowo-szkieletowego, wzroku oraz nie powodować zagrożeń związanych z bhp.

Monitor ekranowy powinien spełniać podstawowe wymagania: a) znaki na ekranie monitora powinny być wyraźne i czytelne; b) obraz na ekranie powinien być stabilny, bez tętnienia, pulsowania czy innych niestabilności; c) jaskrawość i kontrast znaku na ekranie powinny być łatwe do wyregulowania, w zależności jakie panują warunki oświetlenia danego stanowiska pracy; d) regulacje ustawienia ekranu monitora powinny umożliwiać pochylenie ekranu o co najmniej 20º do tyłu i o 5º do przodu oraz obrót wokół własnej osi o co najmniej 120º, po co najmniej 60º w obydwu kierunkach; e) ekran monitora powinien być pokryty warstwą antyodbiciową lub wyposażony w odpowiedni filtr. Stanowisko z monitorem ekranowym powinno być dostosowane do wzrostu pracującego na nim pracownika. Ustawienie ekranu monitora względem źródła światła powinno maksymalnie ograniczać zjawisko olśnienia oraz odbicia światła.

Klawiatura komputera powinna umożliwiać pracownikowi pracę w pozycji, która nie powoduje zmęczenia mięśni rąk. Powinna ona mieć możliwość regulacji kąta nachylenia w zakresie 0-15º, odpowiednią wysokość, od płaszczyzny stołu nie powinno to być więcej niż 3 cm. Powierzchnia klawiatury powinna być matowa, a znaki na niej kontrastowe i czytelne.

Biurko na stanowisku pracy z monitorem ekranowym powinno spełniać podstawowe wymagania: a) powinno mieć odpowiednią powierzchnię, aby można było łatwo posługiwać się elementami w jakie jest wyposażone stanowisko pracy; b) powinno pozwolić na ustawienie klawiatury z zachowaniem odległości nie mniejszej niż 10 cm między klawiaturą a przednią krawędzią blatu; c) powinno pozwalać na ustawienie wyposażenia w odpowiedniej odległości od pracownika, tak aby wszystkie te elementy były w zasięgu rąk, bez konieczności wykonywania wymuszonych pozycji ciała; d) odległość oczu pracownika od ekranu powinna mieścić się w przedziale 40-75 cm; e) powierzchnia blatu powinna być matowa, sugerowana barwa jasna; f) wysokość biurka powinna być dopasowana do wzrostu pracownika i zapewniać: naturalne położenie rąk przy pracy na klawiaturze, z zachowaniem co najmniej kąta prostego między ramieniem a przedramieniem, odpowiedni kąt obserwacji ekranu monitora o zakresie 20-50º w dół tak aby górna krawędź ekranu nie znajdowała wie powyżej oczu pracownika oraz odpowiednią przestrzeń do umieszczenia nóg pod blatem biurka.

Fotel na stanowisku pracy powinien być wyposażony tak aby zapewniać: a) dostateczną stabilność, poprzez pięciopodporową podstawę z kółkami jezdnymi; b) wymiary oparcia i siedzenia, zapewniające wygodną pozycję ciała i pozwalające na swobodne ruchy; c) regulację wysokości siedzenia w zakresie 40-50 cm licząc od podłogi, wysokość siedzenia fotela powinna umożliwiać spoczynkowe, płaskie ustawienie stóp na podłodze (lub wyposażone w podnóżek o kącie pochylenia w zakresie 0-15º, o powierzchni nie śliskiej i nie ma mieć możliwości przesuwania się po podłodze); d) regulację (łatwo dostępna z pozycji siedzącej i prosta w obsłudze) wysokości oparcia oraz regulacje pochylenia oparcia o 5º do przodu i 30º do tyłu; e) wyprofilowane siedzisko i oparcie odpowiednio do naturalnego wygięcia kręgosłupa i odcinka udowego nóg; f) możliwość obrotu wokół osi pionowej o 360º; g) wyposażone w podłokietniki.

Oświetlenie - ze względów zdrowotnych pracodawca ma obowiązek zapewnić odpowiednie oświetlenie na każdym stanowisku pracy, aby zapewnić pracownikom jak najlepszy komfort pracy. Poziom oświetlenia powinien spełniać wszelkie wymagania zawarte w Polskich Normach (m.in. PN-EN 12464-1:2004). We wnętrzach w których są usytuowane stanowiska pracy z monitorami ekranowymi najmniejsze średnie natężenie oświetlenia powinno wynosić nie mniej niż 500 lx. W oknach gdzie intensywnie operuje słońce należy montować odpowiednie żaluzje oraz oprawy oświetlenia powinny być wykonane z odpowiednich właściwych materiałów aby zapobiec olśnieniom odbiciowym.

W pomieszczeniach w których umiejscowione są stanowiska pracy z monitorami ekranowymi powinna być zapewniona odpowiednia względna wilgotność powietrza nie mniejsza niż 40%. Jeżeli nie jest możliwe utrzymanie takiej wilgotności w warunkach naturalnych należy stosować odpowiedni zaprojektowaną klimatyzację oraz nawilżacze lub osuszacze powietrza.

Dla komfortu pracy na stanowiskach bardzo ważny jest odpowiedni poziom czynników środowiska pracy, takich jak hałas czy promieniowanie. Warunki środowiska pracy powinny spełniać wymagania zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 6 czerwca 2014 roku w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy, Dz.U. 2014 nr 0 poz. 817 oraz według Polskiej Normy PN-B-02151/02.

Zastosowane w komputerach odpowiednie oprogramowanie powinno spełniać podstawowe wymagania do wykonywania przydzielonych zadań, dostosowane do poziomu wiedzy i doświadczenia pracowników oraz być tak opracowane aby nie powodować nadmiernego obciążenie psychicznego pracowników. Programy powinny być przyjazne dla pracowników, łatwe do nauki, jasne i zrozumiałe.

UWAGA: kobieta w ciąży może pracować przy obsłudze monitora ekranowego do 4 godzin w ciągu doby. Sprawę kobiet w ciąży reguluje Obwieszczenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 8 grudnia 2016 roku w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu Rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet. Tekst jednolity Dz.U. 2016 nr 0 poz. 2057.

Pracodawca jest zobowiązany zapewnić profilaktyczną opiekę zdrowotną pracownikom zatrudnionym przy monitorach ekranowych na podstawie: Obwieszczenia Ministra Zdrowia z dnia 4 listopada 2016 roku, w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu Rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracownikom,. Z zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych dla celów przewidzianych w Kodeksie pracy art. 229, Dz.U. 2016 nr 0 poz. 2067. Badania wstępne i okresowe u pracowników zatrudnionych przy monitorach ekranowych powinny być przeprowadzane co najmniej raz na cztery lata i obejmować: a) badania ogólne, ze zwróceniem szczególnej uwagi na układ ruchu dotyczących rąk (jedna z chorób zawodowych to zespół cieśni nadgarstka) oraz kręgosłupa szyjnego; b) badania okulistyczne, szczegółowo opisane w załączniku do rozporządzenia o badaniach lekarskich.

„Zespół cieśni nadgarstka jest spowodowany uciskiem nerwu pośrodkowego w kanale nadgarstka. Jego przyczyny mogą być miejscowe lub ogólne: zmiany pourazowe, zniekształcające kanał kostny, blizny, zmiany zwyrodnieniowe pochewek ścięgnistych, dodatkowe twory anatomiczne, guzy i zmiany guzopodobne, zaburzenia naczyniowe, przeciążenia spowodowane wykonywaniem pracy zawodowej, przeciążenia spowodowane uprawianiem sportu, zaburzenia hormonalne, zaburzenia przemiany materii, zaburzenia krążenia, choroby alergiczne.

Zespół cieśni nadgarstka występuje często u kobiet wykonujących powtarzalne czynności, np. u maszynistek, włókniarek - ulega zaostrzeniu w okresie przedmiesiączkowym i wielokrotnie towarzyszy chorobom reumatoidalnym.

W zakresie różnicowania dolegliwości należy wykluczyć ucisk na dolne korzenie nerwów szyjnych, dolnego pnia splotu ramiennego lub zespół rowka nerwu łokciowego. Dla rozpoznania choroby zawodowej konieczne jest wykluczenie przyczyn niezwiązanych z narażeniem zawodowym. Z kolei dla stwierdzenia choroby zawodowej (przez Inspektora Sanitarnego) niezbędne jest wykazanie stosownego narażenia zawodowego.

Zgodnie z przepisami każdy ma prawo do odwołania się od rozpoznania w Poradni Chorób Zawodowych na etapie rozpoznawania, kolejno od decyzji sanitarnej, a po ponownym badaniu i decyzji Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego wnieść odwołanie do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, przy czym tenże nie stwierdza choroby zawodowej, a jedynie bada zgodność decyzji sanitarnej z prawem. Oczywiście, od wyroku Sądu Administracyjnego przysługuje Kasacja do Naczelnego Sądu Administracyjnego - ale jedynie w zakresie zgodności wyroku sądu z przepisami prawa”. Źródło: http://www.atest.com.pl/teksty,lr0607_1

 

Bibliografia

https://www.ciop.pl/

https://mc.gov.pl/

https://www.pip.gov.pl/pl/

http://isap.sejm.gov.pl/

Dz.U. 2016 nr 0 poz. 2067

Dz.U. 2016 nr 0 poz. 2057

Dz.U. 2014 nr 0 poz. 1184

Dz.U. 2016 nr 0 poz. 1666

Dz.U. 2016 poz. 887, Art. 125a ust. 4

Dz.U. 2014 nr 0 poz. 817

Dz.U. 2004 nr 180 poz. 1860

Dz.U. 2003 nr 169 poz. 1650 ze zm.

Dz.U. 1998 nr 148 poz. 973

Dz.U. nr 236 poz. 1990 ze zm.

PN-EN 12464-1:2004

PN-B-02151/02

Kod QR do tego wpisu

 

 

 

 

 

 

Strona
Ten link przenosi na górę strony

Pracownicze badania lekarskie

Obowiązek przeprowadzania pracowniczych badań lekarskich wynika z Rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej (tekst jednolity Dz.U. 2016 poz. 2067) z dnia 4 listopada 2016 r., Rozporządzenia o służbie medycyny pracy (tekst jednolity Dz.U. 2014 nr 0 poz. 1184) z dnia 14 lipca 2014 r. oraz z Kodeksu pracy (tekst jednolity Dz.U. 2016 nr 0 poz. 1666) z dnia 8 września 2016 r. Wszystkie aktualne i archiwalne akty prawne dostępne są bezpłatnie na stronie http://isap.sejm.gov.pl/ - Baza Internetowego Systemu Aktów Prawnych.

Pracownicze badania lekarskie pomagają wyeliminować przypadki, kiedy ludzie pracują na różnych stanowiskach, a nie powinny takiej pracy wykonywać ze względu na ich stan zdrowia, który może zagrozić zarówno im samym jak i innym współpracownikom.

Badania lekarskie są obowiązkowe dla osób/pracowników, które są zatrudnione na podstawie (Art. 2 Kp.):

  1. Umowy o pracę; (a) na okres próbny; (b) na okres określony; (c) na czas wykonywania określonej pracy; (d) na czas nieokreślony,
  2. Wyboru,
  3. Mianowania,
  4. Powołania,
  5. Spółdzielczej umowy o pracę,

Osoby świadczące pracę na podstawie umów cywilnoprawnych, takich jak: umowa zlecenie czy umowa o dzieło, oraz w przypadku zawarcia z pracownikiem kolejnej umowy o pracę, bezpośrednio po poprzedniej, jeżeli warunki pracy nie uległy zmianie, nie ma obowiązku wykonywania badań lekarskich.

Rodzaje badań lekarskich

Dla grup dla których badania lekarskie są obowiązkowe wyszczególniamy badania (Art. 229 Kp.): wstępne, okresowe i kontrolne. Nie można dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku pracy, muszą one być wykonane zawsze przed dopuszczeniem pracownika do pracy.

  1. Wstępne badania lekarskie - pracodawca kieruje każdorazowo: (a) osoby, które są przyjmowane do pracy; (b) pracowników młodocianych, którzy są przenoszeni na inne stanowisko pracy; (c) pracowników, którzy są przenoszeni na stanowiska pracy, na których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe; (d) pracowników, których pracodawca ponownie przyjmuje do pracy (po przerwie), na to samo stanowisko pracy. Obowiązek przeprowadzenia badań wstępnych w tym wypadku dotyczy również sytuacji, kiedy pracownik przedstawi wyniki badań przeprowadzonych dla innych celów niż podjęcie pracy. Wyjątkiem jest, kiedy pracodawca przyjmuje ponownie osobę do pracy (bez żadnej przerwy w zatrudnieniu), na to samo stanowisko pracy lub stanowisko o takich samych warunkach pracy, na podstawie kolejnej umowy o pracę, zawartej bezpośrednio po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniej umowy o pracę z tym samym pracodawcą. Ważnymi badaniami lekarskimi są tylko te, które są przeprowadzone na podstawie skierowania na badania wystawionego przez przyszłego, konkretnego pracodawcę.

Badania wstępne muszą być przeprowadzone przed podpisaniem umowy o pracę (inne Art. 2 Kp.), tak aby pracodawca był pewny, że przyjmuje do pracy osobę z ważnym, aktualnym orzeczeniem lekarskim stwierdzającym o zdolności danej osoby do wykonywania pracy na danym stanowisku pracy, wyszczególnionym i scharakteryzowanym w skierowaniu na badania.

  1. Okresowe badania lekarskie - podlega nim każdy pracownik, częstotliwość tych badań zależy od: (a) rodzaju wykonywanej pracy; (b) warunków w jakich dana praca jest wykonywana. Zatrudniając pracownika w warunkach narażenia na działanie substancji i czynników rakotwórczych lub pyłów zwłókniających, pracodawca jest zobowiązany dodatkowo zapewnić przeprowadzenie okresowych badań lekarskich również, gdy: a) pracownik przestaje pracować w kontakcie z tymi substancjami i czynnikami lub pyłami; b) stosunek pracy z danym pracownikiem zostaje rozwiązany, ale tylko wtedy, gdy pracownik sam zgłosi wniosek na przeprowadzenie takich badań.

Standardowo okresowe badania lekarskie przeprowadza się: (a) co 2 lata, jeżeli pracownik jest narażony na wdychanie szkodliwych pyłów lub oparów; (b) co 3 lata, jeżeli z zakładzie pracy panuje gorący mikroklimat (po 45-tym roku życia badania takie przeprowadza się co 2 lata); (c) co 4 lata, jeżeli pracownik stale korzysta z komputera; (d) co 5 lat, w przypadku pracowników biurowych niekorzystających z komputerów.

Częstotliwość badań okresowych konkretnego pracownika może zmienić lekarz medycyny pracy wystawiający orzeczenie lekarskie, może on również poszerzyć zakres badań, kiedy uzna, że jakiegoś typu badania dodatkowe są niezbędne do prawidłowej oceny stanu zdrowia pracownika.

  1. Kontrolne badania lekarskie - przeprowadzane są w przypadku niezdolności do pracy z powodu choroby pracownika trwającej dłużej niż 30 dni. Przed przyjęciem pracownika do pracy w takim wypadku, pracodawca ma obowiązek skierowania tego pracownika na badania lekarskie, aby lekarz medycyny pracy ustalił czy jest on zdolny do wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku.

Okresowe i kontrolne badania profilaktyczne przeprowadzane są w miarę możliwości w godzinach pracy. Za czas niewykonywania pracy w związku z przeprowadzanymi badaniami pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia, a w przypadku konieczności przejazdu na badania do innej miejscowości niż siedziba pracodawcy, pracownikowi przysługują należności na pokrycie kosztów przejazdu, jak za podróż służbową (delegację), zgodnie z Dz.U. nr 236 poz. 1990 ze zm.

Wszystkie badania lekarskie pracowników (wstępne, okresowe i kontrolne, łącznie z dodatkowymi/uzupełniającymi wyznaczonymi przez uprawnionego lekarza medycyny pracy), przeprowadzane są na koszt pracodawców w ramach służby medycyny pracy (Art. 229 Kp). Lekarz, który przeprowadził badania lekarskie, ma obowiązek przekazania jednego orzeczenia lekarskiego pracodawcy (oryginał) a drugiego (kopia) badanemu pracownikowi/kandydatowi wychodzącemu z gabinetu lekarskiego. Wszystkie orzeczenia lekarskie (zaleca się również aby przechowywać wystawione i potwierdzone podpisem i datą przez pracownika kopię skierowania na badania) pracodawca ma obowiązek przechowywać w aktach pracowniczych. Okres przechowywania akt osobowych wynosi 50 lat od dnia zakończenia przez ubezpieczonego pracy (Dz.U. 2016 poz. 887, Art. 125a ust. 4).

Badania lekarskie kobiet w ciąży i warunki ich zatrudnienia są szczegółowo przedstawione w Kodeksie pracy. Jednak wszystkie badania lekarskie kobiet w ciąży nie są wykonywane na koszt pracodawców, tylko na koszt kobiety w ciąży pokrywane z ubezpieczenia z NFZ.

Pracownicze badania lekarskie podlegają ze względu na prawidłowość ich przeprowadzenia kontroli Państwowej Inspekcji Pracy oraz Państwowej Inspekcji Sanitarnej.

 

Bibliografia

http://isap.sejm.gov.pl/

Dz.U. 2016 poz. 2067

Dz.U. 2014 nr 0 poz. 1184

Dz.U. 2016 nr 0 poz. 1666

Dz.U. 2016 poz. 887, Art. 125a ust. 4

Dz.U. nr 236 poz. 1990 ze zm.

Kod QR do tego wpisu

 

 

 

 

 

 

Strona
Ten link przenosi na górę strony

Organizacja ochrony przeciwpożarowej w firmie

Właściciel, zarządca lub użytkownik budynku, obiektu lub terenu ponosi w pełni koszty nabycia i utrzymania urządzeń oraz instalacji ochrony przeciwpożarowej, do których posiadania zobowiązują go przepisy. Jest on zobowiązany do: (1) przestrzegać przeciwpożarowych wymagań techniczno-budowlanych, instalacyjnych i technologicznych; (2) wyposażyć budynek, obiekt budowlany lub teren w wymagane urządzenia przeciwpożarowe i gaśnice; (3) zapewnić konserwację oraz naprawy urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic w sposób gwarantujący ich sprawne i niezawodne działanie; (4) zapewnić osobom przebywającym w budynku, obiekcie budowlanym lub na terenie, bezpieczeństwo i możliwość ewakuacji; (5) przygotować budynek, obiekt budowlany lub teren do prowadzenia akcji ratowniczej; (6) zapoznać pracowników z przepisami przeciwpożarowymi; (7) ustalić sposoby postępowania na wypadek powstania pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia.

Osoba kierująca działaniami ratowniczymi, np. podczas pożaru, może wstrzymać ruch drogowy i przejąć w użytkowanie nieruchomości i ruchomości przydatne podczas przeprowadzania akcji ratunkowej.

Gaśnica halonowa, pomimo dużej skuteczności, została wycofana z użycia z powodu szkodliwości dla środowiska i dla człowieka.

Koc gaśniczy, jest wykonany z włókna szklanego i można używać go wielokrotnie.

Zgodnie z art. 2091 Kodeksu pracy, pracodawca ma obowiązek wyznaczyć pracowników do udzielania pierwszej pomocy i wykonywania czynności w zakresie ochrony przeciwpożarowej i ewakuacji pracowników. Dz.U. 2016 poz. 1666 z dnia 12 października 2016 r. http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20160001666&min=1

Ochrona przeciwpożarowa to działania mające na celu ochronę życia, zdrowia, mienia lub środowiska przed: pożarem, klęską żywiołową, miejscowym zagrożeniem (to zdarzenie stanowiące zagrożenie dla życia, zdrowia, mienia lub środowiska, niebędące pożarem ani klęską żywiołową, a które wynika z rozwoju cywilizacyjnego i naturalnych praw przyrody).

Ochrona przeciwpożarowa jest realizowana poprzez zapobieganie powstawaniu i rozprzestrzenianiu się tych zagrożeń oraz prowadzenie działań ratowniczych.

Podstawy prawne dotyczące ochrony przeciwpożarowej: (1) Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 roku o ochronie przeciwpożarowej (Dz.U. 1991 nr 81 poz. 351) - Akt jednolity Dz.U. 2016 nr 0 poz. 191 http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20160000191&min=1 (2) Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów Dz.U. 2010 nr 109 poz. 719 http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20101090719 oraz Obwieszczenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 17 lipca 2015 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowania, Dz.U. 2002 nr 75 poz. 690, tekst jednolity Dz.U. 2015 nr 0 poz. 1422 http://isap.sejm.gov.pl/RelatedServlet?id=WDU20020750690&type=11&isNew=true

 

Źródła zapłonu pożaru

Aby doszło do pożaru, muszą jednocześnie zaistnieć trzy czynniki: zapalnik (bodziec energetyczny np. płomień), paliwo, tlen. Zapalnik i paliwo mogą być bardzo różne, w zależności od typu budynku, materiałów i substancji, które się w nim znajdują, oraz procesów pracy, jakie mają w nim miejsce.

Do najczęstszych przyczyn powstania pożarów w obiektach należą: (1) lekceważenie zasad bezpieczeństwa pożarowego, np. palenie papierosów w miejscach do tego nieprzeznaczonych; (2) zaprószenie ognia, np. podczas prac spawalniczych, cięcia, lutowania, malowania czy różnego typu prac konserwacyjnych prowadzonych z użyciem materiałów łatwopalnych; (3) uszkodzone lub wadliwie eksploatowane instalacje elektryczne; (4) nieprawidłowo magazynowane materiały i substancje niebezpieczne; (5) samozapalenie się biologiczne lub chemiczne używanych różnego typu materiałów; (6) wyładowania elektryczności statycznej (np. elektryzowanie obiektów przy ślizganiu, toczeniu itp.) lub wyładowania atmosferyczne; (7) podpalenia.

Zagrożenia pożarowe i wybuchowe

Pracodawca w miejscu pracy powinien zapewnić warunki bezpieczeństwa pożarowego wymagane przepisami. Oprócz tego jest zobowiązany do określenia stopnia zagrożenia pożarowego i wybuchowego, który zależy głównie od konstrukcji obiektu, rodzaju prowadzonych w nim procesów produkcyjnych oraz stosowanych urządzeń i instalacji technicznych. Wymagania przeciwpożarowe w obiektach różnią się w zależności od określonego dla nich stopnia zagrożenia pożarowego i wybuchowego (np. sklep z materiałami wybuchowymi w porównaniu z bazarem warzywnym). Wymagania przeciwpożarowe dla budynków są ustalane w zależności od ich przeznaczenia i sposobu użytkowania oraz pod względem wysokości budynku.

Do podstawowych zabezpieczeń przeciwpożarowych w budynkach należą: (1) podręczny sprzęt gaśniczy, który służy do gaszenia pożaru w jego pierwszej fazie, zaliczamy do niego m.in. ogólnie dostępne na obiekcie gaśnice, agregaty gaśnicze czy koce gaśnicze); (2) instalacje sygnalizacji alarmu pożarowego posiadającego funkcję monitoringu i powiadamiania do najbliższej jednostki Straży Pożarnej; (3) wewnętrzna sieć hydrantów; (4) oświetlenie ewakuacyjne; (5) urządzenia ewakuacyjne jak: klatki ewakuacyjne czy rękawy ratownicze; (6) stałe lub półstałe urządzenia gaśnicze, wodne lub gazowe. W niektórych typach obiektów wymagane jest stosowanie urządzeń sygnalizacyjno-alarmowych, służących do samoczynnego wykrywania i przekazywania informacji o powstałym pożarze. Obiekty użyteczności publicznej, zamieszkania zbiorowego oraz pełniące funkcje produkcyjne, magazynowe oraz budynki przeznaczone do hodowli zwierząt powinny mieć instrukcje bezpieczeństwa pożarowego.

Wyciąg z instrukcji bezpieczeństwa pożarowego obiektu powinien być wywieszony w widocznym miejscu na terenie obiektu oraz zawierać: (1) plany ewakuacyjne ludzi i mienia; (2) zasady alarmowania; (3) zasady prowadzenia akcji ratowniczo-gaśniczej na terenie obiektu.

Przykłady oznaczeń ewakuacyjnych

 

 

 

 

 

 

Przykłady oznaczeń przeciwpożarowych

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Jak powinien być rozmieszczony sprzęt gaśniczy na obiekcie?

Do standardowo stosowanych środków gaśniczych należą: woda, piana, piasek, gazy i proszki. Do gaszenia pożaru w pierwszej fazie należy używać podręcznego sprzętu gaśniczego: gaśnice (pianowe, proszkowe, śniegowe), koce gaśnicze, hydranty, agregaty gaśnicze, kule gaśnicze (nowy produkt, obudowa w kształcie kuli, wykonana ze styropianu wypełniona proszkiem gaśniczym oraz wyposażona w niewielki ładunek wybuchowy oraz lont, kontakt z płomieniem powoduje automatyczną aktywację bez udziału człowieka, proszek gaśniczy jakim jest wypełniona kula tłumi wokoło ogień).

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Na każdym sprzęcie gaśniczym obowiązkowo umieszczana jest instrukcja obsługi oraz oznakowanie do jakiej grupy pożarów dany sprzęt jest przeznaczony. Sprzęt gaśniczy umieszczany jest w widocznych i ogólnie łatwo dostępnych miejscach głównie w pobliżu wind, wejść/wyjść na zewnątrz pomieszczeń, holi/korytarzy, klatek schodowych itp. Sprzęt gaśniczy powinien być rozmieszczany w tych samych miejscach na każdej kondygnacji oraz w miejscach, w których nie jest on narażony na działanie źródeł ciepła oraz uszkodzenia mechaniczne. Do sprzętu gaśniczego powinien być zapewniony dostęp o szerokości co najmniej 1 m, a odległość dojścia do tego sprzętu nie powinna być większa niż 30 m.

Grupy pożarów - podział pożarów ze względu na palący się materiał. Wyróżnia się pięć grup pożarów:

A - ciała stałe pochodzenia organicznego, np. drewno, węgiel, papier, tworzywa sztuczne, tkaniny - stosujemy gaśnice pianowe, proszkowe i śniegowe;

B - ciecze palne i substancje stałe topniejące wskutek ciepła, np. benzyna, alkohole, lakiery, rozpuszczalniki, smoła - stosujemy gaśnice pianowe, proszkowe, śniegowe;

C - gazy palne, np. metan, acetylen, wodór, gaz ziemny - stosujemy gaśnice proszkowe, śniegowe;

D - magnez, glin, potas, sód - stosujemy gaśnice proszkowe;

F - oleje i tłuszcze w urządzeniach kuchennych - stosujemy specjalne gaśnice pianowe, sól, piasek.

Stałe urządzenia gaśnicze

W pomieszczeniach, w których znajdują się łatwopalne wartościowe instalacje albo materiały, powinny być zainstalowane stałe urządzenia gaśnicze na gazy obojętne. Użycie innego typu środków gaśniczych mogłoby spowodować uszkodzenie cennych materiałów jakie znajdują w danych pomieszczeniach. Pierwszym ogniwem w systemie stałych urządzeń gaśniczych jest czujka pożarowa, która wykrywa pożar, wysyła sygnał do centrali sterowania pożarem i jednocześnie uruchamia stałe urządzenia gaśnicze. Stałe urządzenia gaśnicze montowane są przede wszystkim w: serwerowniach, archiwach, laboratoriach, centralach telekomunikacyjnych, centralach przetwarzania danych, kotłowniach itp. Gaszenie pożarów za pomocą gazów gaśniczych polega na odizolowaniu palącego się materiału od tlenu oraz obniżeniu temperatury. Ze względów bezpieczeństwa zabrania się wchodzenia ludziom do pomieszczenia w którym został uruchomiony środek gaśniczy z gazem obojętnym.

Zasady postępowania w przypadku pożaru lub innych zagrożeń

Pożary nie są najczęstszą przyczyną wypadków przy pracy, ale ich skutki są trudne do naprawienia i bardzo kosztowne. Podczas pożaru występuje największe zagrożenie utraty życia lub zdrowia dla większej liczby osób. Przywrócenie stanu firmy sprzed pożaru wymaga o wiele więcej czasu i nakładów pracy niż jest to w przypadku innych wypadków przy pracy. Związane jest to nie tylko z usuwaniem szkód wyrządzonych przez ogień, ale i tych spowodowanych użyciem środków gaśniczych, np. wody.

W sytuacjach zagrożenia jedną z kluczowych kwestii jest czas reakcji. Gdy zauważymy pożar, należy w miarę możliwości, przede wszystkim zachować spokój, który pomaga w podejmowaniu szybkich i jak najbardziej właściwych decyzji.

Krótki schemat postępowania w przypadku pożaru lub innego zagrożenia: (1) zaalarmować wszystkie osoby znajdujące się w pobliżu zagrożenia i narażone na jego skutki, nie wahać się aby uruchomić alarm przeciwpożarowy; (2) wezwać odpowiednie służby ratunkowe (tel. 998 - straż pożarna lub ogólny numer służb ratunkowych 112), podając lokalizację oraz rodzaj zdarzenia. W przypadku pożaru, w pierwszej kolejności należy wskazać, gdzie i co się pali, przedstawić się, podać swój numer telefonu oraz powiedzieć, czy istnieje zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi, nigdy nie rozłączać się pierwszemu i poczekać na potwierdzenie przyjęcia zgłoszenia, być w stanie nadal odbierać swój telefon; (3) rozpocząć ewakuację ludzi ze strefy zagrożenia, jeżeli są poszkodowani to udzielić im pierwszej pomocy; (4) jeżeli obszar objęty pożarem nie jest zbyt rozległy, należy rozpocząć gaszenie pożaru przy pomocy podręcznego sprzętu gaśniczego. UWAGA nie szarżować, pamiętać przede wszystkim o bezpieczeństwie ludzi i nie narażać ani siebie ani innych na dodatkowe niebezpieczeństwo. Jeśli pożar jest zbyt duży i intensywny lub w pobliżu znajdują się materiały łatwopalne czy wybuchowe, natychmiast należy się ewakuować jak najdalej od miejsca zdarzenia.

Zasady ewakuacji - czyli wyprowadzenie ludzi z budynku zagrożonego pożarem lub inną katastrofą, jest bardzo ważnym elementem działania ratunkowego. Ważne jest, aby została ona przeprowadzona sprawnie i w jak najkrótszym czasie. Czas ewakuacji zależy m.in. od znajomości obiektu, dróg oraz wyjść ewakuacyjnych (z tymi informacjami, każdy pracownik powinien być zapoznany na szkoleniu wstępnym BHP). Aby szybko i sprawnie dotrzeć do wyjścia ewakuacyjnego, musimy wiedzieć gdzie ono się znajduje, zielone znaki służące do oznaczania dróg i wyjść ewakuacyjnych powinny być rozmieszczone na całym obiekcie zgodnie z przepisami. Każdy pracownik powinien wiedzieć, gdzie w jego miejscu pracy znajdują sie drogi i wyjścia ewakuacyjne. W przypadku małych obiektów drogi ewakuacyjne nie muszą być oznakowane na każdym poziomie, wystarczy aby znaki informacyjne były umieszczone w widocznym miejscu na parterze budynku. Podczas ewakuacji należy stosować się do poleceń osoby prowadzącej ewakuację, może to być pracownik firmy, wcześniej wyznaczony przez pracodawcę, na ogół jest to etatowy pracownik służb BHP, lub pracownik służb ratunkowych. UWAGA podczas ewakuacji nie można używać wind, drogami ewakuacyjnymi są tylko korytarze i klatki schodowe. Podczas ewakuacji nie wolno: tamować ruchu, iść w kierunku przeciwnym do kierunku ewakuacji, wywoływać paniki (np. na pewno wszyscy zginiemy albo od ognia, albo zostaniemy stratowani, zaraz zawali się sufit itp. histeryczne okrzyki).

Zasady gaszenia pożarów

Zanim przystąpimy do gaszenia pożaru, należy odciąć prąd oraz zakręcić gaz (jeżeli znajduje się na obiekcie) i po tych czynnościach można przystąpić do gaszenia pożaru. Podczas gaszenia pożaru należy pamiętać o fundamentalnych zasadach: (1) nie używać do gaszenia urządzeń elektrycznych wody oraz gaśnicy pianowej, grozi to porażeniem prądem ratownika lub osób znajdujących się w pobliżu. W takim wypadku używamy tylko gaśnicy śniegowej lub proszkowej; (2) nie gasić wodą palących się tłuszczy, najlepiej zasypać je piaskiem lub solą, UWAGA nie zasypywać takiego pożaru mąką ponieważ jej pył jest łatwopalny; (3) do gaszenia materiałów, które mogą ulec zniszczeniu przy polewaniu wodą (np. archiwa, książki, zabytki) należy stosować gaśnice proszkowe lub śniegowe; (4) jeżeli jest to możliwe to nie należy używać gaśnic proszkowych w pobliżu maszyn, przy dużym zapyleniu maszyny mogą ulec zatarciu i uszkodzić się co generuje dodatkowe koszty naprawy. Wszystkimi rodzajami gaśnic należy posługiwać się tylko i wyłącznie zgodnie z instrukcjami obsługi.

Obsługa gaśnicy pianowej - najpierw odbezpiecz gaśnicę, wyciągając zawleczkę lub zrywając plombę, uruchom gaśnicę przez naciśnięcie dźwigni lub wbicie zbijaka, pamiętaj aby uruchomić gaśnicę w pobliżu pożaru ponieważ gaśnica pianowa raz uruchomiona opróżnia się do końca, bez możliwości zatrzymania, trzymaj gaśnicę w pozycji pionowej dnem do dołu, wyjątkiem jest rodzaj gaśnicy pionowej, wtedy należy trzymaj ją dnem do góry. Gaszenie rozpoczynamy od brzegu powierzchni, gdy np. pali się podłoga, lub od dołu ku górze, gdy palą się powierzchnie pionowe. UWAGA nie wolno gasić ludzi gaśnicą ponieważ zawarte w gaśnicach substancje mogą spowodować uszkodzenie ciała lub zatrucie, do tego celu używać najlepiej koca gaśniczego lub wody.

Może się zdarzyć, że ogniem zajmie się odzież jednej z osób przebywających w pobliżu pożaru, w takiej sytuacji przerażony człowiek zazwyczaj zaczyna biec, próbując uciec od ognia, ale to tylko powoduje zwiększenie płomieni ponieważ bieg zwiększa dopływ powietrza i ogień pali się z większą intensywnością. W takim przypadku taką biegnącą osobę należy natychmiast przewrócić (np. podstawiając nogę, jak nie ma innej możliwości dogonienia) twarzą do ziemi i szczelnie nakryć kocem gaśniczym lub np. dużym płaszczem, kurtką, marynarką, aby odciąć dopływ powietrza do źródła ognia, można również polać poszkodowanego wodą i następnie udzielić mu pierwszej pomocy. Jeżeli na nas np. zapali się ubranie, należy położyć się na ziemi i turlać się aż do mementu zduszenia ognia. Należy zawsze chronić się również przed wdychaniem gorącego powietrza, aby nie poparzyć układu oddechowego.

 

Bibliografia

Armstrong M. (2000), Zarządzanie zasobami ludzkimi, Kraków: Dom Wydawniczy ABC.

Bryła R. (2011), Bezpieczeństwo i higiena pracy, Katowice: Wydawnictwo ELAMED.

Chmiel N. (2003), Psychologia pracy i organizacji, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Kociołek K.T. (2009), Poradnik inspektora ochrony przeciwpożarowej, Kraków - Tarnobrzeg: Wydawnictwo TARBONUS Sp. z o.o.

Laurowski T. (2006), Vademecum ochrony przeciwpożarowej, Krosno: Wydawnictwo KaBe.

Stoner J.A.F., Freeman R.E., Gilbert, Jr. D.R. (2001), Kierowanie, Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.

 

 

Kod QR do tego wpisu

 

 

 

 

 

 

Strona
Ten link przenosi na górę strony

Pierwsza pomoc w nagłych wypadkach

Definicja: pierwsza pomoc to bezzwłoczne, podstawowe czynności podejmowane przed przybyciem służb ratunkowych lub innych wykwalifikowanych osób w celu ratowania osoby w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego, wykonywane przez osoby znajdujące się w miejscu zdarzenia, świadkowie zdarzenia. Udzielający pierwszej pomocy nie muszą posiadać żadnych kwalifikacji, ukończonych szkoleń czy kursów. Pierwsza pomoc nie jest pomocą stricte lekarską lecz są to proste czynności ratunkowe mające na celu ograniczenie skutków odniesionych urazów oraz w miarę możliwości spowodowanie względnej stabilności organizmu osoby/osób poszkodowanych aż do momentu przybycia profesjonalnych służb ratunkowych. Każdy, kto zauważy osobę lub osoby znajdujące się w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego ma obowiązek udzielenia pomocy.

 

 

 

 

 

 

 

 

Celem udzielania pierwszej pomocy jest:

  1. ratowanie ludzkiego życia
  2. ratowanie ludzkiego zdrowia
  3. ograniczenie do minimum skutków urazów i nagłych zachorowań
  4. opieka nad poszkodowanym, fizyczna, psychologiczna itp.

Ogólne zasady postępowania w miejscu zdarzenia: przede wszystkim myśl o swoim bezpieczeństwie, aby nie było więcej osób poszkodowanych, zabezpiecz części swojego ciała, które będą się stykać z poszkodowanym, najlepiej rękawiczki ochronne, maseczka na usta, okulary na oczy itp., postaw znaki ostrzegawcze, trójkąty itp. zabezpieczenia sygnalizujące innym o miejscu zagrożenia, głośno informuj osoby postronne o możliwych zagrożeniach, jeżeli potrzebujesz pomocy innych osób, zawsze wzywaj wyznaczając zdecydowanym głosem konkretne osoby, które według ciebie mogą być pomocne, np. pan w zielonej kurtce bardzo proszę o przytrzymanie znaku. Im jest mniej osób na miejscu zdarzenia, tym jest większa szansa, że ludzie będą chętniej pomagać osobie. Nie przemieszczaj osoby poszkodowanej jeżeli nie jest to konieczne, aby nie uszkodzić układu kostnego, jeżeli osoba poszkodowana jest przytomna staraj sie ją pocieszać i informować, że służby ratunkowe już są w drodze, że na pewno jeszcze chwilę wytrzyma itp., zawsze zachowaj przytomność umysłu, staraj się myśleć szybko, logicznie, bez paniki oraz postępuj z rozwagą i wielką ostrożnością, aby nie pogorszyć stanu zdrowia osoby pokrzywdzonej, jednak osoby udzielające pomocy nie muszą obawiać się odpowiedzialności karnej za nieumiejętne jej udzielenie np. z powodu braku odpowiednich umiejętności. Ratowanie życia i zdrowia to stan wyższej konieczności. Jeżeli osoba, która udzielała pomocy poniesie szkodę na mieniu (np. pokrwawi ubranie, użyje swojej koszuli aby unieruchomić części ciała poszkodowanej i inne), przysługuje jej roszczenie o naprawienie tej szkody od Skarbu Państwa.

W przypadku nagłej potrzeby, natychmiastowa pierwsza pomoc ma fundamentalne znaczenie dla osoby tego potrzebującej. Udzielenie pierwszej pomocy to nie tylko moralna potrzeba pomocy drugiemu człowiekowi, ale również nakaz prawny. Artykuł 162 Kodeksu karnego tak to określa: „§ 1. Kto człowiekowi znajdującemu się w położeniu grożącym bezpośrednim niebezpieczeństwem utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu nie udziela pomocy, mogąc jej udzielić bez narażenia siebie lub innej osoby na niebezpieczeństwo utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.”, „§ 2. Nie popełnia przestępstwa, kto nie udziela pomocy, do której jest konieczne poddanie się zabiegowi lekarskiemu albo w warunkach, w których możliwa jest niezwłoczna pomoc ze strony instytucji lub osoby do tego powołanej” (http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20160001137&min=1). Jeżeli ktoś nie ma odpowiednich możliwości lub z innych bardzo ważnych powodów nie jest w stanie udzielić fizycznie pierwszej pomocy osobie poszkodowanej, minimalną pierwszą pomocą jest również wezwanie do pomocy inne osoby znajdujące się w pobliżu oraz telefoniczne wezwanie odpowiednie służby ratownicze, pogotowie ratunkowe, tel. 999, straż pożarna, tel. 998, policja, tel. 997 lub dzwoniąc na ogólny numer alarmowy do Centrum Powiadamiania Ratunkowego 112, który działa nawet wtedy gdy w telefonie komórkowym nie ma karty SIM. Wszystkie numery alarmowe są bezpłatne. Ogólnoeuropejski numer alarmowy 112 został powołany postanowieniem Dyrektywy 2002/22/WE Parlamentu Europejskiego z dnia 2002.03.07 r.

Procedura zgłoszenia telefonicznego do służb ratunkowych:

  1. podaj swoje imię i nazwisko, oraz swój numer telefonu;
  2. podaj precyzyjnie miejsce wypadku, np. 145 kilometr drogi S7, w stronę Radomia;
  3. podaj liczbę osób poszkodowanych;
  4. podaj krótko co się stało, okoliczności wypadku;
  5. podaj jakie według ciebie obrazy odniosła osoba poszkodowana i jakie są tego objawy;
  6. podaj płeć, wiek i inne widoczne szczegóły dotyczące osoby poszkodowanej;
  7. nie odkładaj telefonu dopóki nie zostaniesz poinformowany, że zgłoszenie zostało przyjęte;
  8. bądź gotowy na odebranie swojego telefonu w celu udzielenia więcej informacji czy wskazówek;
  9. pamiętaj im szybciej zgłosisz zdarzenie, tym są większe szanse na przeżycie osoby poszkodowanej.

Łańcuch przeżycia - to działania na które składają się: (1) szybkie rozpoznanie zagrożenia życia oraz wezwanie służb ratowniczych; (2) natychmiastowe rozpoczęcie resuscytacji krążeniowo-oddechowej (RKO) przez świadków zdarzenia; (3) wczesna defibrylacja elektryczna, w razie konieczności; (4) wczesne wdrożenie specjalistycznych zabiegów resuscytacyjnych, opieka i leczenie poresuscytacyjne.

Platynowe minuty - pierwsze kilka minut (3-6) po nagłym zatrzymaniu krążenia, w ciągu których podjęcie działań ratowniczych znacznie podnosi szansę na przeżycie osoby poszkodowanej.

Złota godzina - czas od wystąpienia zdarzenia do przetransportowania poszkodowanego do szpitala i udzielenie mu specjalistycznej pomocy.

Zagrożenia występujące podczas udzielania pierwszej pomocy: (1) te które widać, słychać i czuć, np. ulatniający się gaz, ruch uliczny, pożar, pies broniący swojego właściciela, zerwana linia energetyczna; (2) te których nie widać, nie słychać i nie czuć, np. prąd elektryczny, tlenek węgla, drobnoustroje przenoszone przez krew, np. wirusowe zapalenie wątroby (WZW) typu B, HIV, czy drogą kropelkową, np. gruźlica.

Utrata przytomności - to brak świadomości i zdolności reagowania na wszystkie bodźce zewnętrzne takie jak: zimno, gorąco, ból, hałas itp. Osoba nieprzytomna staje się bezbronną, nie potrafi poradzić sobie sama z najprostszymi czynnościami. Podstawowym zagrożeniem u osoby nieprzytomnej jest możliwość uduszenia się spowodowane zatkaniem górnych dróg oddechowych np. własnym językiem, zachłystnięcie śliną lub wymiocinami, zatkanie dróg oddechowych ciałem obcym, np. protezą zębną znajdującą się w jamie ustnej przed utratą przytomności, wychłodzenie lub przegrzanie, urazy mechaniczne spowodowane przebywaniem w miejscach niebezpiecznych. Do przyczyn utraty przytomności można zaliczyć: udar, zatrzymanie funkcji życiowych, uraz głowy, zadławienie, padaczka i inne. Aby ocenić stan przytomności należy: klęknąć przy poszkodowanym w taki sposób, aby cały czas mieć możliwość obserwowania jego twarzy. Dwa bodźce pozwalają ocenić stan przytomności - głos i dotyk. Należy złapać poszkodowanego za ramię i delikatnie nim potrząsnąć, zadać poszkodowanemu krótkie pytania: czy słyszy? I czy wie co się stało?, należy wydać poszkodowanemu jasne polecenia: otwórz oczy!, podnieś rękę! Jakakolwiek reakcja poszkodowanego na nasze działania np. zmiana mimiki twarzy, otwarcie oczu, ruch ciała, świadczy o tym, że odbiera ona bodźce zewnętrzne a to znaczy, że oddycha więc najważniejsze - żyje. Jeżeli osoba poszkodowana jest przytomna i kontaktowa, wtedy można przeprowadzić krótki wywiad z poszkodowanym, zapisać i przekazać ważne informacje podczas wzywania pomocy służb ratunkowych. Standardowo taki wywiad nazywa się SAMPLE - symptomy, alergie, medykamenty, przebyte choroby, lunch, ewentualnie co się stało. UWAGA: nigdy nie należy oceniać stanu osoby poszkodowanej poprzez: klepanie po twarzy, polewanie zimna wodą, głaskanie za uchem, szczypania, aby nie spowodować reakcji obronnej, która może skończyć się niezbyt przyjemnie dla osoby udzielającej pierwszej pomocy.

Udrożnienie dróg oddechowych - spowodowane mechaniczną niedrożnością dróg oddechowych, np. zapadnięciem języka na tylną ścianę gardła, czym zamyka on górne drogi oddechowe. Aby udrożnić drogi oddechowe, należy ułożyć palce jednej dłoni na żuchwie a drugiej na czole, następnie powoli odchylić głowę maksymalnie do tyłu, jeśli podczas odchylania głowy natkniemy się na opór to nie wolno pokonywać go na siłę aby nie uszkodzić kręgosłupa. Przy odchylaniu głowy należy też pamiętać aby palce układać na częściach kostnych żuchwy, ułożenie ich za nisko spowoduje przy odchylaniu głowy do tyłu dociskanie tkanek miękkich i możliwość podduszenia poszkodowanego.

Ocena oddechu - jest to następny sposób udzielania pierwszej pomocy osobie poszkodowanej po udrożnieniu dróg oddechowych. Podtrzymując odchyloną głowę poszkodowanego, należy ocenić oddech metodą: widać (ruchy klatki piersiowej i przepony), słychać (słyszę własnym uchem wydychane przez poszkodowanego powietrze), czuć (na własnym policzku oddech poszkodowanego). Aby prawidłowo dokonać oceny oddechu, poszkodowany musi mieć odsłoniętą klatkę piersiową, tylko w taki sposób można dokładnie zaobserwować jej ruchy. Czynność ta wymaga skupienia, dość łatwo udaje się to w pomieszczeniach zamkniętych, kiedy nie dochodzą żadne hałasy, ale na ulicy, podczas wiatru, ruchu ulicznego, opadów deszczu, ciemności wymaga to dużej koncentracji. Przeciętnie dorosły człowiek w stanie spoczynku oddycha ok. 12-16 razy na minutę, ocena oddechu u osoby nieprzytomnej trwa ok. 10 sekund, aby uznać, że poszkodowany nieprzytomny oddycha prawidłowo, trzeba w czasie 10 sekundowej oceny zaobserwować co najmniej 2 oddechy. Brak oddechu u poszkodowanego lub stwierdzony tylko jeden oddech w ciągu 10 sekund obliguje nas do rozpoczęcia resuscytacji krążeniowo-oddechowej (RKO). Jeżeli chcemy mierzyć czas bez pomocy stopera to należy liczyć np. 121, 122 itd. ponieważ wypowiedzenie takiej jednej trzycyfrowej liczby trwa ok. 1 sekundy.

Pozycja boczna, tzw. bezpieczna - poszkodowany nieprzytomny z prawidłowym oddechem musi mieć utrzymaną drożność dróg oddechowych, bezpiecznym sposobem do tego jest ułożenie poszkodowanego w pozycji bezpiecznej (określaną również jako pozycję kątów prostych). Nie ma specjalnego znaczenia na którym boku kładziemy poszkodowanego, ale jeżeli jest to możliwe to optymalnie byłby to bok prawy, aby nie uciskać serca. Wyjątkiem są kobiety w widocznej ciąży, które zawsze układamy na boku lewym ze względu na budowę układu krwionośnego.

Układanie poszkodowanego w pozycji bezpiecznej: (1) klękamy przy poszkodowanym, wyprostowujemy jego nogi, ręce układamy wzdłuż tułowia; (2) rękę znajdującą się bliżej mas, układamy tak, aby zachowany był kąt prosty pomiędzy tułowiem a ramieniem oraz pomiędzy ramieniem a przedramieniem (kąt prosty w łokciu), dłoń poszkodowanego ma być skierowana w górę; (3) dalsze ramię przekładamy w poprzek klatki piersiowej, a grzbiet dłoni przekładamy pod policzek poszkodowanego; (4) dalszą nogę poszkodowanego łapiemy pod kolanem i pociągamy do góry, nie odrywając stopy od podłoża; (5) gdy zostanie osiągnięty kąt prosty w kolanie, jedną ręką chwytamy dalsze ramię poszkodowanego, drugą ręką jego dalsze udo i pociągamy do siebie tak, aby poszkodowany przewrócił się na bok; (6) należy upewnić się czy pozycja poszkodowanego jest stabilna i odgiąć lekko głowę do tyłu, udrożniając w ten sposób drogi oddechowe.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ułożenie nieprzytomnego poszkodowanego na boku jest bardzo ważne. Nieprzytomny człowiek ma zniesione odruchy (w tym połykania), ale funkcje wydzielnicze są nadal zachowane. Pozycja bezpieczna chroni przed zachłyśnięciem jego własną śliną. Zawsze przed obróceniem poszkodowanego należy (jeżeli nosi) zdjąć mu okulary, oraz co minutę kontrolować jego stan, łącznie z kontrolą oddechu trwającą 10 sekund. Pierwsza ocena oddechu powinna być wykonana zaraz po ułożeniu poszkodowanego w pozycji bezpiecznej (np. przykładamy grzbiet dłoni do ust poszkodowanego), jeśli stwierdzimy, że oddech jest nieprawidłowy, przetaczamy poszkodowanego na plecy i rozpoczynamy resuscytację krążeniowo-oddechową.

Obracanie poszkodowanego z brzucha na plecy - jest to szczególny przypadek, kiedy zastajemy poszkodowanego leżącego na brzuchu a musimy przystąpić do oceny oddechu. Jeśli z powodu ułożenia jego ciała nie można dokonać tego w sposób pewny i skuteczny, trzeba go obrócić na plecy. W takiej sytuacji należy pamiętać, aby podczas obracania poszkodowanego nie przetoczyć go przez twarz i nie spowodować tym dodatkowych obrażeń (należy pamiętać też o okularach).

Instrukcja obracania poszkodowanego z brzucha na plecy: (1) uklęknij przy poszkodowanym, wyprostuj jego nogi, ręce ułóż wzdłuż tułowia; (2) dalszą rękę poszkodowanego umieść pod jego biodrem; (3) jedną ręką podnieś bliższą nogę i drugą włóż pomiędzy jego nogi, łapiąc dalsze udo poszkodowanego; (4) drugą rękę poszkodowanego zegnij i umieść na jego plecach, swoją rękę wsuń pod łokieć poszkodowanego, złap za jego dłoń i spleć palce; (5) pewnym ruchem obróć poszkodowanego na plecy.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Nagłe zatrzymanie krążenia - dochodzi w wielu przyczyn, np. zawał mięśnia sercowego, zaburzenia rytmu serca, zatrucie czy zator tętniczy. Objawami mogącymi wskazywać na zaburzenia krążenia i oddychania są: utrata przytomności, oddech płytki, rzadki (rzadziej niż 2 razy na 10 sekund) lub jego brak, sinica. Skutkami zaburzenia krążenia mogą być nieodwracalne zmiany w mózgu spowodowane długim okresem niedotlenienia (powyżej 3-5 minut) oraz śmierć. Jedynym skutecznym sposobem zapobieżenia takim tragicznym skutkom jest natychmiastowe przystąpienie do resuscytacji krążeniowo-oddechowej prowadzonej w cyklach po 30 uciśnięć i 2 oddechy. Uciskanie klatki piersiowej jako kluczowy sposób na przetransportowanie tlenu nagromadzonego we krwi do wszystkich najważniejszych organów wewnętrznych poszkodowanego.

Instrukcja uciskania klatki piersiowej: (1) uklęknij obok poszkodowanego i ułóż dłoń na dolnej połowie jego mostka; (2) ułóż nadgarstek drugiej dłoni na grzbiecie dłoni już leżącej na mostku; (3) spleć palce obu dłoni, aby uchwyt był stabilny; (4) utrzymaj ramiona wyprostowane, nie uginając ich w łokciach podczas ucisku klatki piersiowej; (5) ustaw ramiona prostopadle do klatki piersiowej; (6) głębokość ucisku powinna wynosić co najmniej 5 cm, jednak nie więcej niż 6 cm, natomiast częstotliwość między 100 a 120 ucisków na 1 minutę.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Prowadzenie oddechów ratowniczych - kolejnym elementem resuscytacji krążeniowo-oddechowej jest prowadzenie oddechów ratowniczych. Czynność ta dostarcza tlen do organizmu poszkodowanego po wyczerpaniu sie rezerw znajdujących się w jego układzie krwionośnym i oddechowym. Do tej czynności należy wykorzystać środki zabezpieczające przed zakażeniem, np. maska lub chusta twarzowa, jeżeli nie mamy żadnego takiego lub podobnego zabezpieczenia mamy prawo zrezygnować z prowadzenia oddechów ratowniczych.

Instrukcja prowadzenia oddechów ratowniczych: (1) udrożnij drogi oddechowe poszkodowanego a następnie zaciśnij mu skrzydełka nosa, używając palca wskazującego i kciuka dłoni umieszczonej na czole; (2) weź normalny wdech i szczelnie obejmij swoimi ustami usta poszkodowanego; (3) wykonaj spokojny, normalny wdech trwający około 1 sekundy, równocześnie obserwując unoszenie się klatki piersiowej poszkodowanego; (4) utrzymując drożność dróg oddechowych, odsuń usta od poszkodowanego i obserwuj czy jego klatka piersiowa opada.

Resuscytacja krążeniowo-oddechowa - łączy uciśnięcia klatki piersiowej z oddechami ratowniczymi. Stosunek uciśnięć do wdechów wynosi 30:2. U osoby dorosłej zaczynamy zawsze od uciśnięć klatki piersiowej. Wszystkie działania związane z resuscytacją krążeniowo-oddechową (w jednym cyklu) powinna prowadzić jedna osoba. Jeśli to możliwe należy dokonywać zmiany ratownika co 2 minuty lub w momencie jego zmęczenia. Należy zwracać dużą uwagę na poprawność wykonywanych czynności. Z upływem czasu osoba prowadząca te działania może zacząć popełniać błędy, które mogą wpływać na skuteczność podjętych działań. Szczególną uwagę należy zwrócić na minimalizowanie przerw pomiędzy wdechami a uciśnięciami oraz przy zmianie ratowników. Czas na wykonanie dwóch wdechów i ponowne rozpoczęcie uciskania klatki piersiowej nie powinien być dłuższy niż 5 sekund. Natomiast gdy ratownicy się zmieniają, osoba kończąca uciski powinna głośno liczyć swoje uciśnięcia, aby druga mogła się przygotować do zmiany po wykonaniu sekwencji 30 uciśnięć. Jeśli osoba wykonująca resuscytację nie decyduje się na wykonywanie oddechów ratowniczych, prowadzi się wyłącznie same uciski klatki piersiowej bez żadnych przerw. Wtedy zmiany dokonuje się na ustaloną wcześniej komendę, np. „zmiana za 10 uciśnięć”. Szybkie rozpoczęcie resuscytacji przez świadków zdarzenia może dwu-, a nawet trzykrotnie zwiększyć szanse przeżycia osób, u których doszło do nagłego zatrzymania oddechu i krążenia.

Resuscytację krążeniowo-oddechową możemy przerwać w momencie, gdy: (1) przybędą na miejsce wykwalifikowane służby medyczne i przejmą działania ratunkowe; (2) czynności ratunkowe przejmie od nas inny świadek zdarzenia; (3) poszkodowany zacznie reagować (poruszy się, otworzy oczy, kaszle); (4) opadniemy z sił i nie ma w pobliżu osoby, która może nas zmienić; (5) pojawiło się zagrożenie zewnętrzne (zadymienie, pożar, agresywny pies itd.).

Jeśli podczas prowadzenia resuscytacji pojawiło się zagrożenie zewnętrzne, musisz zadbać przede wszystkim o swoje bezpieczeństwo. Jest ono najważniejsze! To, czy podczas ucieczki z miejsca niebezpiecznego, będziesz próbował ewakuować również poszkodowanego, zależy tylko od twojej oceny sytuacji. Jeśli uznasz, że znacznie opóźni to twoją ucieczkę, pozostaw go na miejscu i sam oddal się na bezpieczną odległość.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Zagrożenia związane z prowadzeniem resuscytacji krążeniowo-oddechowej -

Oprócz czynników zewnętrznych, które powodują w skrajnych przypadkach konieczność przerwania resuscytacji i ewakuację, są również takie, które wpływają na osobę prowadzącą pomoc i mogą np. obniżyć skuteczność prowadzonych działań. Zaliczmy do nich: (1) wysiłek fizyczny - podczas wysiłku fizycznego wykonywanego podczas resuscytacji w dość nienaturalnej pozycji może dojść do skurczy mięśni (szczególnie w obrębie uda), bólu pleców czy duszności (wysiłku związanego z prowadzeniem resuscytacji nie muszą podejmować osoby, np. z chorobami układu krążenia, gdyż może on stanowić zagrożenie dla nich samych); (2) zmęczenie osoby prowadzącej pomoc - wiele badań potwierdza, że uciskanie klatki piersiowej przez jednego ratownika dłużej niż 2 min znacząco wpływa na spadek efektywności tych czynności, dlatego w razie możliwości zmiany powinny odbywać się właśnie po upływie tego czasu; (3) reakcja psychologiczna – znane są przypadki nieefektywnego uciskania klatki piersiowej z powodu zbyt słabego ucisku. Osoby udzielające pierwszej pomocy tłumaczyły się strachem przed połamaniem mostka czy żeber. Jeśli natomiast ratownik ma opory przed wykonaniem oddechów ratowniczych, po prostu z nich rezygnuje, nie opóźniając rozpoczęcia uciskania klatki piersiowej; (4) przenoszenie chorób zakaźnych - nie ma bezwzględnej konieczności prowadzenia uciśnięć klatki piersiowej w rękawiczkach jednorazowych, oczywiście jeśli są one dostępne, natychmiast należy je założyć, natomiast ich brak nie może opóźniać rozpoczęcia ucisków klatki piersiowej. Jednak oddechy ratownicze bezwzględnie prowadzimy za pomocą środków ochronnych (chusta twarzowa czy maska twarzowa).

Tamowanie krwotoku - rany - to urazy powstające w wyniku uszkodzenia, najczęściej przerwania ciągłości skóry, a często również głębiej położonych tkanek i narządów (mięśni, nerwów czy naczyń krwionośnych). Każdy rodzaj ran ma charakterystyczny wygląd oraz unikalne cechy odróżniające je od pozostałych. Trzeba jednak zaznaczyć, że nierzadko powstają one w wyniku zadziałania kilku czynników i trudno je dopasować do konkretnego rodzaju, jednak z punktu widzenia udzielania pierwszej pomocy mechanizm powstania rany nie ma większego znaczenia. Urazy o niedużej sile najczęściej uszkadzają tylko wierzchnią warstwę skóry – mówimy wówczas o otarciu naskórka. Nawet niewielkie otarcia mogą być bolesne i prowadzić do zakażenia, dlatego trzeba je dokładnie umyć chłodną wodą z mydłem lub wodą utlenioną, a następnie założyć opatrunek. Otarcia goją się szybko i nie pozostawiają blizn. Uszkodzenie głębszych warstw skóry, ze względu na jej ukrwienie, powoduje zazwyczaj krwawienie lub silne krwawienie, nazywane krwotokiem.

Instrukcja zakładania opatrunku osłaniającego: załóż rękawiczki ochronne, przemyj ranę wodą utlenioną lub chłodną bieżącą wodą, przyłóż w miejscu rany jałową gazę. W przypadku gdy jej nie posiadasz, użyj czystej, najlepiej wyprasowanej bawełny lub bielizny osoby poszkodowanej, zabandażuj miejsce zranienia, pamiętaj, by bandaż nie był zbyt ciasno założony, gdyż może wtedy stać się opaską uciskową. W odróżnieniu od krwawień, krwotoki muszą być natychmiast zatamowane. W przeciwnym razie może dojść do wstrząsu i śmierci w wyniku wykrwawienia. Ran tych nie przemywamy, tylko zakładamy opatrunek uciskowy. W sytuacjach gdy nie możemy założyć opatrunku uciskowego (amputacja czy krwotok w wyniku złamania otwartego kości), należy założyć opaskę uciskową. Zakłada się ją powyżej zranienia, starając się, by nie uciskała stawów.

Instrukcja zakładania opatrunku uciskowego: załóż rękawiczki ochronne, przyłóż w miejscu rany jałową gazę. W przypadku gdy jej nie posiadasz, użyj czystej, najlepiej wyprasowanej bawełny lub bielizny osoby poszkodowanej. Jeżeli to możliwe, unieś zranioną kończynę powyżej poziomu serca – zmniejszysz w ten sposób ciśnienie krwi i pośrednio prędkość wypływu krwi. Dokładnie w miejscu zranienia przyłóż wałek ze zwiniętego bandaża lub inny materiał, który uciśnie miejsce, z którego wypływa krew. Zabandażuj dokładnie miejsce zranienia. Jeżeli po jakimś czasie opatrunek namoknie krwią, nie zdejmuj go, lecz dołóż kolejną jałową gazę i zabandażuj ranę, zwiększając siłę ucisku. Przy tamowaniu krwotoków wyjątkiem są rany głowy, ponieważ zawsze należy tu podejrzewać złamanie kości czaszki. Zakładając opatrunek uciskowy, możemy spowodować przedostawanie się krwi pod czaszkę, dlatego przy urazach głowy zawsze zakładamy opatrunek osłaniający. Zakładając opatrunek, nie należy zaniedbywać oceny czynności życiowych poszkodowanego oraz kontroli jego ogólnego stanu, by nie przeoczyć innych zagrożeń. Pamiętaj, że duży ubytek krwi może doprowadzić do wstrząsu.

Udzielanie pomocy przy złamaniach, zwichnięciach i skręceniach kończyn.

Każda aktywność fizyczna może wiązać się ze złamaniem ręki czy skręceniem nogi. Prawidłowe opatrzenie złamania, zwichnięcia czy skręcenia zmniejsza dolegliwości bólowe, prawdopodobieństwo kalectwa pourazowego i ryzyko wystąpienia powikłań. Ponieważ wszyscy jesteśmy narażeni na urazy, rzetelna wiedza na temat udzielania poszkodowanemu pierwszej pomocy jest bezcenna!

Pierwsza pomoc w przypadku złamań, zwichnięć i skręceń, opiera się na bardzo prostych zasadach. Należy unieruchomić kończynę w możliwie komfortowy i stabilny sposób oraz nie powodować niepotrzebnych ruchów ani wstrząśnień. Ma to na celu zapobiegnięcie przemieszczaniu się kości oraz zmniejszenie dolegliwości bólowych. Unieruchamiając kończyny, robimy to w pozycji najwygodniejszej dla poszkodowanego. Trzeba pamiętać, że w przypadku uszkodzenia kości unieruchamiamy uszkodzoną kość z dwoma sąsiadującymi stawami, a w przypadku uszkodzenia w stawie – uszkodzony staw z dwiema sąsiednimi kośćmi. Jeżeli mamy do czynienia ze złamaniem otwartym, przed unieruchomieniem trzeba zabezpieczyć ranę jałowym opatrunkiem. Do unieruchomienia złamania najlepiej stosować specjalnie przeznaczony do tego sprzęt – druciane szyny Kramera lub szyny próżniowe, które można łatwo dopasować do kształtu i położenia kończyny. Jeżeli jednak nie dysponujemy takim sprzętem, możemy użyć każdej rzeczy, która znajduje się na miejscu, jeśli tylko pozwoli ona na stabilizację kończyny (deski, kije, koce, swetry, itp.). Do unieruchomienia kończyny górnej można użyć chusty trójkątnej lub wykonać prowizoryczny temblak wywijając podkoszulkę, sweter czy marynarkę osoby poszkodowanej. Prostym i skutecznym sposobem unieruchomienia kończyny dolnej jest przymocowanie jej do kończyny zdrowej (o ile stan poszkodowanego i ułożenie kończyny na to pozwalają – nie należy wykonywać tego manewru na siłę). Stopy i dłonie można unieruchomić np. poduszkami czy kocem. Podczas unieruchamiania nie rozbieramy poszkodowanego ani nie prostujemy uszkodzonych kończyn. Należy zapewnić poszkodowanemu komfort cieplny i wsparcie psychiczne oraz regularnie monitorować jego stan. Należy także pamiętać, żeby ze złamanej kończyny możliwie szybko usunąć wszelką biżuterię, szczególnie pierścionki i bransoletki (jeżeli dojdzie do obrzęku, może to stać się niemożliwe). Nie podajemy także nic do jedzenia i picia, ponieważ może się okazać, że złamanie będzie wymagało nastawienia podczas zabiegu operacyjnego, który wiąże się ze znieczuleniem ogólnym.

Zatrucia

To, że niektóre substancje działają toksycznie na organizm ludzki, oczywiste jest od stuleci. Wiadomo również, że nawet czysta woda pita w nadmiarze może szkodzić, ponieważ wypłukuje niektóre mikroelementy i witaminy z organizmu. 

Pierwsza pomoc w przypadku zatruć - ogólne zasady postępowania przy zatruciach: zadbaj o własne bezpieczeństwo – szczególnie istotne jest to w przypadku jednoczesnego zatrucia więcej niż jednej osoby; przerwij wchłanianie trucizny; sprawdź, czy zatruty jest przytomny i czy oddycha – postępuj zgodnie z algorytmem BLS; wezwij pomoc; spróbuj zidentyfikować truciznę; nie zostawiaj poszkodowanego samego; dalsze działania, czyli podawanie odtrutek oraz przyspieszanie wydalania trucizny należy zostaw lekarzom. Odtrutką, którą możesz bezpiecznie zastosować jeszcze przed przybyciem służb ratunkowych, jest tlen zawarty w powietrzu. Stosuje się go przy truciznach wprowadzanych do organizmu przez układ oddechowy (np. tlenek węgla, dym).

Instrukcja przy udzielaniu pierwszej pomocy w przypadku zatrucia tlenkiem węgla: oceń miejsce zdarzenia pod kątem bezpieczeństwa, zapewnij poszkodowanemu dopływ świeżego powietrza (otwórz okna i drzwi, wynieś go na zewnątrz itp.), przeprowadź kontrolę funkcji życiowych, wezwij pogotowie ratunkowe, jeśli poszkodowany oddycha – ułóż go w pozycji bocznej i kontrolując oddech, zaczekaj na przyjazd ambulansu, jeżeli poszkodowany nie oddycha – rozpocznij RKO.

Instrukcja pierwsza pomoc w przypadku zatrucia lekami - oceń miejsce zdarzenia pod kątem bezpieczeństwa, sprawdź funkcje życiowe, następnie postępuj zgodnie z algorytmem BLS, spróbuj zidentyfikować truciznę: porozmawiaj z poszkodowanym (jeśli jest przytomny) lub przeszukaj miejsce zdarzenia celem znalezienia opakowań po lekach, fiolek i wszystkiego, co może wydawać się przyczyną zatrucia, nie zostawiaj poszkodowanego samego, nie wywołuj wymiotów, nie podawaj odtrutek – decyzję o takich czynnościach podejmuje lekarz!

Instrukcja pierwsza pomoc w przypadku zatrucia środkami chemicznymi - oceń miejsce zdarzenia pod kątem bezpieczeństwa, sprawdź funkcje życiowe poszkodowanego, następnie postępuj zgodnie z algorytmem BLS, spróbuj zidentyfikować truciznę: porozmawiaj z poszkodowanym (jeśli jest przytomny) lub przeszukaj miejsce zdarzenia celem znalezienia opakowań po detergentach i wszystkiego, co może wydać ci się przyczyną zatrucia, nie zostawiaj poszkodowanego samego, nie wywołuj wymiotów, nie neutralizuj substancji chemicznych w żołądku – decyzję o takich czynnościach podejmuje lekarz!, jeśli poszkodowany jest przytomny, każ mu przepłukać jamę ustną letnią wodą. Możesz mu podać jej niewielką ilość do wypicia, by rozcieńczyć środek chemiczny znajdujący się w żołądku, prowadząc RKO, ogranicz się tylko do uciskania klatki piersiowej. Wykonywanie sztucznego oddychania może być dla ciebie niebezpieczne!

Oparzenia termiczne i chemiczne

Choć w ciągu ostatnich lat liczba zgonów i urazów w wyniku oparzeń znacznie się zmniejszyła (dzięki coraz doskonalszym metodom leczenia i profilaktyce), nadal stanowią one poważny problem. Wiele osób, które przeżyły po oparzeniu, zostaje ciężko okaleczonych, a blizny przypominają im o wypadku nawet do końca życia. Dlatego warto wiedzieć, jak się chronić przed oparzeniami i jak udzielać poszkodowanym pierwszej pomocy.

Pierwsza pomoc w przypadku oparzeń - udzielając pierwszej pomocy w przypadku oparzeń, należy ocenić najpierw miejsce zdarzenia, ze szczególnym uwzględnieniem swojego bezpieczeństwa, bowiem ratowanie osób oparzonych może być niebezpieczne dla ratującego. Następnym krokiem jest przerwanie działania czynnika wywołującego oparzenie. W zależności od okoliczności: wyprowadź osobę poszkodowaną z pożaru; ugaś płonące ubranie wodą lub stłum płomienie, narzucając na nie ubranie z naturalnych włókien; polej zimną wodą lub zdejmij ubranie oblane gorącym płynem; zdejmij tlące się lub nasączone środkiem chemicznym ubranie; odłącz źródło prądu. Nie odrywaj zwęglonej, stopionej odzieży, która przykleiła się do skóry! Nieumiejętne jej usunięcie spowoduje powstanie otwartej rany, którą bardzo łatwo zainfekować. Dlatego rozetnij ubranie wokół spalonych fragmentów przylegających ściśle do skóry i pozostaw je aż do usunięcia przez lekarzy w szpitalu. Bezpośrednio po odsunięciu poszkodowanego od źródła ciepła jego skóra nadal jest gorąca, a uszkodzenia się poszerzają. Powoduje to pogłębianie i rozszerzanie się ran oparzeniowych. Dlatego bardzo ważne jest jak najszybsze schładzanie ran oparzeniowych. Użyj do tego czystej wody dowolnego pochodzenia (kran, woda butelkowana itp.). Schładzanie małych powierzchni oparzeniowych powinno trwać ok. 10-15 min. W przypadku oparzeń o dużej powierzchni, ciało należy schładzać najwyżej 1-2 min, najlepiej przykładając mokre ręczniki, prześcieradła itp. Nie wolno polewać ich bieżącą zimną wodą lub robić zimnych kąpieli, ponieważ może to spowodować hipotermię.

Pierwsza pomoc w przypadku udaru cieplnego polega na odizolowaniu poszkodowanego od źródła ciepła (natychmiast zaprowadź lub przenieś poszkodowanego w chłodne, zacienione miejsce). Następnie należy wezwać zespół ratownictwa medycznego i rozpocząć chłodzenie organizmu. Najskuteczniejsze metody chłodzenia to: zimne okłady w miejscu przebiegu dużych naczyń krwionośnych (pachy, pachwiny, szyja); spożywanie zimnych płynów; spryskiwanie poszkodowanego chłodną wodą; użycie wentylatorów wymuszających stały przepływ powietrza wokół rozebranego poszkodowanego. Nie wolno chłodzić organizmu poprzez zanurzanie poszkodowanego w zimnej wodzie.

Szczególnym rodzajem udaru cieplnego jest udar słoneczny, czyli przegrzanie organizmu wskutek silnego nasłonecznienia. Dochodzi wtedy do kumulacji ciepła, a zdolność ciała do naturalnego ochładzania się przez pocenie, znacznie spada. W konsekwencji zmniejsza się oddawanie ciepła do otoczenia i temperatura zaczyna rosnąć. Do udaru słonecznego dochodzi najczęściej, gdy temperatura powietrza przekracza 30°C, między godziną 10:00 a 16:00. Wystąpieniu udaru słonecznego sprzyjają: brak nakrycia głowy oraz odwodnienie. Najbardziej narażone są osoby starsze i dzieci. Pierwsza pomoc w przypadku udaru słonecznego jest taka sama jak przy udarze cieplnym. Aby w czasie upałów uchronić się przed udarem: w godzinach południowych nie wychodź bezpośrednio na słońce; jeżeli musisz wyjść, pamiętaj o nakryciu głowy; weź ze sobą butelkę wody i na bieżąco uzupełniaj płyny, by nie dopuścić do odwodniania organizmu; noś luźne, przewiewne ubrania, najlepiej w jasnych kolorach; unikaj wysiłku fizycznego.

Wychłodzenia i odmrożenia - człowiek jest istotą stałocieplną, a to oznacza, że niezależnie od otaczającego środowiska, jego organizm utrzymuje stałą temperaturę. Nie zawsze to się jednak udaje. W pewnych sytuacjach podnosi się, np. gdy mamy gorączkę, w innych natomiast obniża. Jeżeli temperatura ciała spadnie poniżej pewnego progu, mówimy o hipotermii, która nie jest dla człowieka obojętna.

Pierwsza pomoc w hipotermii - pierwszym objawem wychłodzenia organizmu są dreszcze. Nie jest to jeszcze hipotermia, ale pierwszy sygnał, który informuje, że powinniśmy znaleźć jakieś ciepłe miejsce, ubrać się (ewentualnie przebrać), napić się gorącego napoju lub zjeść słodki batonik. Kiedy do dreszczy i zimnych rąk oraz stóp dołączają: niezależne od naszej woli drżenie mięśni, osłabienie i zawroty głowy, możemy podejrzewać łagodną hipotermię. W tej sytuacji jeszcze jesteśmy w stanie poradzić sobie sami. Powinniśmy udać się do miejsca, gdzie udzielą nam pomocy lub wezwać ją i podjąć próbę ogrzania się (schować się przed wiatrem, deszczem, zdjąć przemoczone ubranie, okryć się kocami, rozpalić ognisko itp.). Udzielając pierwszej pomocy osobie w stanie wychłodzenia lub hipotermii, najważniejsze jest usunięcie poszkodowanego z zimnego otoczenia oraz stopniowe, powolne ogrzewanie go. Jeżeli poszkodowany jest przemoczony lub został wyciągnięty z wody, należy natychmiast zdjąć mokre ubrania, w miarę możliwości osuszyć skórę i okryć poszkodowanego. W niektórych przypadkach hipotermia może działać ochronnie na mózg i życiowo ważne narządy.

Wycieczka w góry - planując zimową wycieczkę w góry, pamiętaj o kilku podstawowych zasadach. Ubieraj się na tzw. cebulkę, ponieważ właściwym izolatorem nie jest sam materiał, z którego wykonano ubranie, ale powietrze zamknięte w tkaninie (polar, puch) lub pomiędzy warstwami. Suche ubranie chroni przed zimnem dużo skuteczniej niż mokre. Dlatego zwłaszcza przy wysiłku fizycznym trzeba na bieżąco dostosowywać ilość/jakość garderoby do wysiłku, aby unikać pocenia się. Zabierz ze sobą zapasowe rękawiczki. Najlepiej chronią przez zimnem rękawiczki z jednym palcem, które mają trochę luzu. Buty zimowe powinny być lekko za duże (od 0,5 do 1 numeru). Mokre buty i/lub skarpety przestają chronić przed zimnem. Dwie cienkie skarpety chronią przed utratą ciepła lepiej niż jedna gruba. Sznuruj buty, pozostawiając lekki luz – podczas chodzenia odprowadzana jest w ten sposób para wodna. Uszy, nos i policzki są szczególnie narażone na odmrożenia. Stosowanie kremów, maści czy emulsji na twarz nie zapobiega odmrożeniom. Optymalną ochronę skóry daje osłonięcie narażonych obszarów (szalik, chustka). Na zimową wycieczkę w góry warto zabrać: termos z ciepłą herbatą, zapasowe rękawiczki i czapkę, dodatkowy sweter lub polar, słodkie batony, folię NRC, apteczkę pierwszej pomocy, latarkę, telefon (aby wezwać pomoc, w telefonie nie trzeba mieć karty SIM, wystarczy sam telefon z naładowaną baterią), zapalniczkę lub zapałki. Koc ratunkowy (folia NRC) - zimą skutecznie ochroni nas przed wychłodzeniem, latem przed przegrzaniem.

Pierwsza pomoc osobom tonącym - tonący najpierw wpada w panikę, zanurzając się w wodzie, wstrzymuje oddech, ale tylko do chwili, gdy w płucach zgromadzi się nadmiar dwutlenku węgla. Powoduje to wznowienie oddychania niezależnie od jego woli, ponieważ woda zaczyna wlewać się do jamy ustnej i dalej przedostawać się do dróg oddechowych, tonący broni się przed tym i zaczyna ją połykać. Po napełnieniu się żołądka tonący zaczyna wymiotować. W tym czasie poszkodowany (który już od jakiegoś czasu nie oddycha) zaczyna tracić przytomność i następuje wlewanie się wody do płuc. W wyniku tego dochodzi do niedotlenienia i w konsekwencji do zatrzymania oddechu, a następnie krążenia. Jeżeli widzisz osobę tonącą, a nie jesteś przeszkolonym ratownikiem, staraj się nie wchodzić do wody. Osoba tonąca, w ferworze walki o swoje życie dostaje tyle siły, że może cię utopić. Udzielając pomocy osobie tonącej, zawsze pamiętaj o własnym bezpieczeństwie. Jeśli to możliwe, prowadź akcję ratunkową nie wchodząc do wody.

Wyciąganie osoby tonącej z wody - po wyciągnięciu poszkodowanego na brzeg sprawdź, czy oddycha. Jeżeli oddech jest zachowany, ułóż go w pozycji bocznej, bezpiecznej. Jeżeli nie oddycha, należy jak najszybciej rozpocząć resuscytację krążeniowo-oddechową najlepiej od 5 wdechów ratowniczych. Natychmiastowe rozpoczęcie i prawidłowe prowadzenie oddechów ratowniczych zmniejsza niedotlenienie, które w przypadku tonięcia jest pierwotną przyczyną zatrzymania oddechu, a następnie krążenia. Przed rozpoczęciem sztucznego oddychania potrzebne bywa usunięcie z jamy ustnej ciał obcych (np. piasku, wodorostów, protezy zębowej), natomiast całkowicie niecelowe jest usuwanie wody z dróg oddechowych. Po 5 wdechach wykonaj 30 uciśnięć klatki piersiowej i kontynuuj resuscytację krążeniowo-oddechową w stosunku 30 uciśnięć do 2 oddechów. U poszkodowanych wyciągniętych z wody podczas resuscytacji należy unikać prowadzenia samych ucisków klatki piersiowej, ponieważ jest to zwykle mało skuteczne. Jeżeli oddech powróci, koniecznie ułóż poszkodowanego w pozycji bocznej, ponieważ istnieje bardzo duże prawdopodobieństwo, że zacznie on wymiotować.

Pierwsza pomoc osobie, pod którą załamał się lód: natychmiast wezwij pomoc; nie wchodź na lód, ponieważ jest bardzo duże prawdopodobieństwo, że pod tobą również się załamie;

jeżeli poszkodowany jest blisko brzegu, postaraj się podać mu jakiś przedmiot lub rzucić coś, czego mógłby się trzymać, np. linę, gałąź, kurtkę; pomóż poszkodowanemu wydostać się na krawędź lodu; po wyciągnięciu poszkodowanego zabezpiecz go przed utratą ciepła (zdejmij mokre ubrania, okryj czymś suchym, podaj ciepły napój, słodki baton). Odpowiednie służby posiadają specjalistyczny sprzęt do wyciągania ludzi, pod którymi załamał się lód. Zapewnia on bezpieczeństwo nie tylko potrzebującemu pomocy, ale również ratownikom. Na poniższej fotografii widać jeden ze sposobów wyciągania poszkodowanego przez trzech ratowników.

Uwalnianie porażonego spod działania prądu elektrycznego i jego ratowanie - do większości porażeń wśród osób dorosłych dochodzi w pracy i są one związane z narażeniem na energię elektryczną o wysokim napięciu czyli powyżej 1000 V. Wśród dzieci i młodzieży ryzyko to głównie związane jest z domową instalacją elektryczną i prądem o niższym napięciu (230 V w Europie, Australii czy Azji; 110 V w USA i Kanadzie). Rzeczywiste napięcie w instalacjach domowych może osiągać wartości między 207 a 253 V. Udzielając pomocy osobie porażonej prądem elektrycznym, musimy przede wszystkim pamiętać o swoim bezpieczeństwie. Dlatego przed podejściem do takiej osoby należy upewnić się, że wszystkie źródła prądu są wyłączone. Jeśli jest to możliwe, należy wyłączyć wadliwe urządzenie przez wyciągnięcie wtyczki z gniazda lub wyłączenie (wykręcenie) bezpiecznika. Przy porażeniu prądem o wysokim napięciu, np. zerwaniu linii wysokiego napięcia, należy wezwać służby ratunkowe i nie zbliżać się do osoby poszkodowanej. Jeżeli nie ma pewności, że źródło prądu zostało odłączone, nie podchodź do osoby poszkodowanej, tylko wezwij służby ratunkowe, a jeżeli to możliwe, odizoluj porażonego od źródła prądu – odsuń przewody elektryczne za pomocą przedmiotu nieprzewodzącego prądu elektrycznego lub odciągnij poszkodowanego od obwodu elektrycznego. Pamiętaj, żeby nie dotykać poszkodowanego gołymi rękami! Uwalnianie porażonego przez odciągnięcie przedmiotem o właściwościach izolujących przewodu elektrycznego. Porażenie prądem zmiennym może spowodować skurcz mięśni, uniemożliwiający uwolnienie od źródła prądu.

Jeżeli jest bezpiecznie i poszkodowany został odizolowany od źródła prądu, sprawdź jego reakcję. Jeżeli poszkodowany: jest przytomny - zostaw go w pozycji, w której go zastałeś, o ile nie zagraża mu żadne niebezpieczeństwo; dowiedz się jak najwięcej o jego stanie i (jeżeli jest taka potrzeba) wezwij pogotowie ratunkowe; opatrz ewentualne oparzenia i inne urazy oraz zapewnij poszkodowanemu dalszą opiekę; jest nieprzytomny i oddycha prawidłowo - ułóż go w pozycji bocznej, bezpiecznej i wezwij służby ratunkowe, opatrz ewentualne oparzenia i inne urazy; nie zostawiaj poszkodowanego samego, czekaj na przyjazd służb ratunkowych; nie oddycha prawidłowo - wezwij pogotowie ratunkowe i rozpocznij resuscytację krążeniowo-oddechową. Rany oparzeniowe i inne urazy, które powstały wskutek porażenia, należy opatrywać zgodnie z zasadami udzielania pierwszej pomocy.

Udzielając pomocy ofierze porażenia piorunem, najlepiej jest przenieść się wraz z poszkodowanym w bezpieczne miejsce, zwłaszcza jeżeli w ciągu ostatnich 30 minut obserwowano uderzenia piorunów. W przypadku porażenia piorunem, tak jak przy porażeniach elektrycznych, do śmierci dochodzi z powodu zatrzymania krążenia i oddechu. Powinieneś więc sprawdzić stan przytomności i oddech oraz wdrożyć odpowiednie postępowanie tak samo jak przy porażeniach elektrycznych. Jeżeli na poszkodowanym zauważysz tlące się ubrania lub buty, należy je usunąć, aby zapobiec dalszym urazom termicznym.

Podstawy zachowań wobec osób chorych na padaczkę i z bólem w klatce piersiowej

Zachorowanie na padaczkę czy choroba niedokrwienna serca mogą dotknąć każdego z nas. To, jak będzie wyglądało życie po ataku epilepsji czy zawale mięśnia sercowego, jest uzależnione od tego, jak szybko nadejdzie pomoc i w jaki sposób zostanie udzielona. Dlatego warto wiedzieć, jak właściwie reagować w tego typu sytuacjach.

Udzielając pierwszej pomocy przy padaczce pamiętaj: zachowaj spokój, większość napadów ustępuje samoistnie w ciągu 2-3 min; jeżeli możesz – zminimalizuj upadek; usuń wszystkie niebezpieczne przedmioty lub przenieś chorego w bezpieczne miejsce (z dala od ruchu ulicznego, wody, ostrych przedmiotów itp.); jeżeli poszkodowany ma okulary, zdejmij je; chroń głowę przed urazami (np. uklęknij za głową chorego i przytrzymaj ją między kolanami lub złap rękami, albo podłóż coś miękkiego pod głowę); jeśli chory zacznie wymiotować, ułóż go na boku (pamiętaj o ochronie głowy). Jeżeli atak przedłuża się, bezzwłocznie wezwij pogotowie ratunkowe. W czasie ataku nie należy: powstrzymywać drgawek na siłę; wkładać żadnych przedmiotów do ust; cucić, np. polewając wodą; podawać żadnych leków, płynów ani jedzenia; używać siły; wykonywać sztucznego oddychania; zostawiać chorego samego. Po ataku, jeżeli chory zasypia, nie budź go, lecz zapewnij mu spokój. Sen po napadzie jest zjawiskiem naturalnym i korzystnym dla chorego. Zawsze wezwij pogotowie ratunkowe, gdy chory w czasie napadu doznał urazu, po napadzie nie odzyskuje przytomności lub gdy jest to pierwszy w życiu napad padaczki.

Na padaczkę chorowali m.in.: Fiodor Dostojewski, Juliusz Cezar, Włodzimierz Lenin, Napoleon Bonaparte, Vincent van Gogh.

Zapobieganie chorobie wieńcowej i pierwsza pomoc - za większość zmian w organizmie prowadzących do wystąpienia choroby wieńcowej (miażdżycy) odpowiedzialny jest sam człowiek. Choroba częściej i szybciej rozwija się u osób, które są otyłe, palą papierosy, nie są aktywne fizycznie i niewłaściwie się odżywiają. Zapobiegać chorobie wieńcowej można prowadząc higieniczny tryb życia: unikając dymu papierosowego, który uszkadza tętnice wieńcowe i przyspiesza ich zwężanie; będąc aktywnym fizycznie – ruch mięśni pobudza krążenie krwi, a tym samym poprawia ukrwienie serca; odżywiając się prawidłowo – jedząc z umiarem i unikając zbyt tłustych oraz słodkich potraw; utrzymując prawidłową masę ciała. Choroby układu krążenia, w tym zawał mięśnia sercowego, obok chorób nowotworowych są najczęstszą przyczyną przedwczesnych zgonów w Polsce i dotykają coraz młodsze osoby. Każdy ból w klatce piersiowej o charakterze ucisku, pieczenia lub ściskania (pojawiający się w trakcie fizycznego wysiłku, wyjścia na zimne powietrze czy stresu) oraz promieniujący do lewego ramienia lub żuchwy, a ustępujący po wyeliminowaniu wymienionych czynników, nasuwa podejrzenie choroby wieńcowej. Należy wtedy niezwłocznie zgłosić się do lekarza. Całkowite zamknięcie tętnicy wieńcowej prowadzi do zawału mięśnia sercowego, który jest stanem bezpośrednio zagrażającym życiu człowieka. Jeżeli ból w klatce piersiowej utrzymuje się dłużej niż 20-30 min, stale nawraca lub utrzymuje się w spoczynku, i równocześnie występują: uczucie lęku, niepokój, strach przed śmiercią, duszność, osłabienie, wzmożona potliwość, zawroty głowy, kołatanie serca, poproś osobę, żeby usiadła i unikała niepotrzebnego wysiłku fizycznego. Następnie wezwij pogotowie ratunkowe. W niektórych przypadkach zawał serca manifestuje się dolegliwościami o charakterze nietypowym i trudnym do rozpoznania (ból brzucha lub dyskomfort w nadbrzuszu, nudności, wymioty, złe samopoczucie). Nie lekceważ żadnych, choćby najmniejszych objawów sugerujących zawał mięśnia sercowego. Czekając na pogotowie ratunkowe, postaraj się dostarczyć choremu jak najwięcej tlenu. W tym celu otwórz okno, poproś o opuszczenie pomieszczenia znajdujące się tam osoby, szczególnie jeśli pomieszczenie jest małe lub nie można otworzyć okna. W wyjątkowych sytuacjach można chorego wyprowadzić na świeże powietrze, ale pamiętaj, że nawet najmniejszy wysiłek fizyczny w tym stanie bardzo obciąża chore serce. Do czasu przyjazdu karetki nie zostawiaj chorego samego.

Temat pierwszej pomocy przedmedycznej jest bardzo ważnym i niezwykle szerokim zagadnieniem. W moim wpisie starałem się wybrać według mnie najważniejsze rzeczy jakie mogą być nam pomocne w sytuacji zagrożenia zdrowia lub życia. W podanej literaturze mogą Państwo znaleźć rozszerzenie tego tematu. Jeżeli nie mają Państwo dostępu do takich książek czy poradników, to w Internecie też można znaleźć takie materiały. Warto jest także dla własnego bezpieczeństwa przejść chociażby krótkie szkolenie na temat pierwszej pomocy. Szkolenia są organizowane przez różne firmy szkoleniowe lub przez organizacje, niekiedy można znaleźć je również prowadzone bezpłatnie.

Życzę Państwu jak i sobie, aby podane tutaj informacje nigdy nam się nie przydały w praktyce, a jeżeli już znajdziemy się w takiej krytycznej sytuacji to, aby były jak najbardziej przydatne, mogące pomóc komuś lub sobie ocalić zdrowie czy życie.

Skróty

BLS - podstawowe zabiegi resuscytacyjne: oceń bezpieczeństwo, oceń przytomność, wołaj o pomoc, udrożnij drogi oddechowe, oceń oddech, zadzwoń pod numer 112, rozpocznij uciskanie klatki piersiowej, wykonaj oddechy ratownicze,

Folia NRC - koc ratunkowy wykonany z cienkiej folii, który chroni przed niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi (zimnem, deszczem, wilgocią, słońcem).

Koronografia - angiografia tętnic wieńcowych. Badanie polegające na podaniu do tętnic wieńcowych kontrastu, umożliwiającego uwidocznienie ich za pomocą promieniowania rentgenowskiego, stosowane szeroko w diagnostyce choroby niedokrwiennej serca.

RKO - resuscytacja krążeniowo-oddechowa

 

Bibliografia

Armstrong M. (2000), Zarządzanie zasobami ludzkimi, Kraków: Dom Wydawniczy ABC.

Gacek W. (red.) (2007), Kompendium pierwszej pomocy w przedsiębiorstwie, Warszawa Wydawnictwo CIOP PIB

Golnau W., Kalinowski M., Litwin J. (2008), Zarządzanie zasobami ludzkimi, Warszawa: CeDeWu Wydawnictwo Fachowe.

Jakubaszko J. (red.) (2007), Ratownik medyczny, Wrocław: Górnicki Wydawnictwo Medyczne.

Janeczek S. (przekład) (2010), Encyklopedia pierwszej pomocy, Warszawa: Wydawnictwo Bellona S.A.

 

Kod QR do tego wpisu

 

 

 

 

 

 

Strona
Ten link przenosi na górę strony