Pracownicze badania lekarskie

Obowiązek przeprowadzania pracowniczych badań lekarskich wynika z Rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej (tekst jednolity Dz.U. 2016 poz. 2067) z dnia 4 listopada 2016 r., Rozporządzenia o służbie medycyny pracy (tekst jednolity Dz.U. 2014 nr 0 poz. 1184) z dnia 14 lipca 2014 r. oraz z Kodeksu pracy (tekst jednolity Dz.U. 2016 nr 0 poz. 1666) z dnia 8 września 2016 r. Wszystkie aktualne i archiwalne akty prawne dostępne są bezpłatnie na stronie http://isap.sejm.gov.pl/ - Baza Internetowego Systemu Aktów Prawnych.

Pracownicze badania lekarskie pomagają wyeliminować przypadki, kiedy ludzie pracują na różnych stanowiskach, a nie powinny takiej pracy wykonywać ze względu na ich stan zdrowia, który może zagrozić zarówno im samym jak i innym współpracownikom.

Badania lekarskie są obowiązkowe dla osób/pracowników, które są zatrudnione na podstawie (Art. 2 Kp.):

1. Umowy o pracę; (a) na okres próbny; (b) na okres określony; (c) na czas wykonywania określonej pracy; (d) na czas nieokreślony,
2. Wyboru,
3. Mianowania,
4. Powołania,
5. Spółdzielczej umowy o pracę,

Osoby świadczące pracę na podstawie umów cywilnoprawnych, takich jak: umowa zlecenie czy umowa o dzieło, oraz w przypadku zawarcia z pracownikiem kolejnej umowy o pracę, bezpośrednio po poprzedniej, jeżeli warunki pracy nie uległy zmianie, nie ma obowiązku wykonywania badań lekarskich.

Rodzaje badań lekarskich

Dla grup dla których badania lekarskie są obowiązkowe wyszczególniamy badania (Art. 229 Kp.): wstępne, okresowe i kontrolne. Nie można dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku pracy, muszą one być wykonane zawsze przed dopuszczeniem pracownika do pracy.

1. Wstępne badania lekarskie - pracodawca kieruje każdorazowo: (a) osoby, które są przyjmowane do pracy; (b) pracowników młodocianych, którzy są przenoszeni na inne stanowisko pracy; (c) pracowników, którzy są przenoszeni na stanowiska pracy, na których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe; (d) pracowników, których pracodawca ponownie przyjmuje do pracy (po przerwie), na to samo stanowisko pracy. Obowiązek przeprowadzenia badań wstępnych w tym wypadku dotyczy również sytuacji, kiedy pracownik przedstawi wyniki badań przeprowadzonych dla innych celów niż podjęcie pracy. Wyjątkiem jest, kiedy pracodawca przyjmuje ponownie osobę do pracy (bez żadnej przerwy w zatrudnieniu), na to samo stanowisko pracy lub stanowisko o takich samych warunkach pracy, na podstawie kolejnej umowy o pracę, zawartej bezpośrednio po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniej umowy o pracę z tym samym pracodawcą. Ważnymi badaniami lekarskimi są tylko te, które są przeprowadzone na podstawie skierowania na badania wystawionego przez przyszłego, konkretnego pracodawcę.

Badania wstępne muszą być przeprowadzone przed podpisaniem umowy o pracę (inne Art. 2 Kp.), tak aby pracodawca był pewny, że przyjmuje do pracy osobę z ważnym, aktualnym orzeczeniem lekarskim stwierdzającym o zdolności danej osoby do wykonywania pracy na danym stanowisku pracy, wyszczególnionym i scharakteryzowanym w skierowaniu na badania.

2. Okresowe badania lekarskie - podlega nim każdy pracownik, częstotliwość tych badań zależy od: (a) rodzaju wykonywanej pracy; (b) warunków w jakich dana praca jest wykonywana. Zatrudniając pracownika w warunkach narażenia na działanie substancji i czynników rakotwórczych lub pyłów zwłókniających, pracodawca jest zobowiązany dodatkowo zapewnić przeprowadzenie okresowych badań lekarskich również, gdy: a) pracownik przestaje pracować w kontakcie z tymi substancjami i czynnikami lub pyłami; b) stosunek pracy z danym pracownikiem zostaje rozwiązany, ale tylko wtedy, gdy pracownik sam zgłosi wniosek na przeprowadzenie takich badań.

Standardowo okresowe badania lekarskie przeprowadza się: (a) co 2 lata, jeżeli pracownik jest narażony na wdychanie szkodliwych pyłów lub oparów; (b) co 3 lata, jeżeli z zakładzie pracy panuje gorący mikroklimat (po 45-tym roku życia badania takie przeprowadza się co 2 lata); (c) co 4 lata, jeżeli pracownik stale korzysta z komputera; (d) co 5 lat, w przypadku pracowników biurowych niekorzystających z komputerów.

Częstotliwość badań okresowych konkretnego pracownika może zmienić lekarz medycyny pracy wystawiający orzeczenie lekarskie, może on również poszerzyć zakres badań, kiedy uzna, że jakiegoś typu badania dodatkowe są niezbędne do prawidłowej oceny stanu zdrowia pracownika.

3. Kontrolne badania lekarskie - przeprowadzane są w przypadku niezdolności do pracy z powodu choroby pracownika trwającej dłużej niż 30 dni. Przed przyjęciem pracownika do pracy w takim wypadku, pracodawca ma obowiązek skierowania tego pracownika na badania lekarskie, aby lekarz medycyny pracy ustalił czy jest on zdolny do wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku.

Okresowe i kontrolne badania profilaktyczne przeprowadzane są w miarę możliwości w godzinach pracy. Za czas niewykonywania pracy w związku z przeprowadzanymi badaniami pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia, a w przypadku konieczności przejazdu na badania do innej miejscowości niż siedziba pracodawcy, pracownikowi przysługują należności na pokrycie kosztów przejazdu, jak za podróż służbową (delegację), zgodnie z Dz.U. nr 236 poz. 1990 ze zm.

Wszystkie badania lekarskie pracowników (wstępne, okresowe i kontrolne, łącznie z dodatkowymi/uzupełniającymi wyznaczonymi przez uprawnionego lekarza medycyny pracy), przeprowadzane są na koszt pracodawców w ramach służby medycyny pracy (Art. 229 Kp). Lekarz, który przeprowadził badania lekarskie, ma obowiązek przekazania jednego orzeczenia lekarskiego pracodawcy (oryginał) a drugiego (kopia) badanemu pracownikowi/kandydatowi wychodzącemu z gabinetu lekarskiego. Wszystkie orzeczenia lekarskie (zaleca się również aby przechowywać wystawione i potwierdzone podpisem i datą przez pracownika kopię skierowania na badania) pracodawca ma obowiązek przechowywać w aktach pracowniczych. Okres przechowywania akt osobowych wynosi 50 lat od dnia zakończenia przez ubezpieczonego pracy (Dz.U. 2016 poz. 887, Art. 125a ust. 4).

Badania lekarskie kobiet w ciąży i warunki ich zatrudnienia są szczegółowo przedstawione w Kodeksie pracy. Jednak wszystkie badania lekarskie kobiet w ciąży nie są wykonywane na koszt pracodawców, tylko na koszt kobiety w ciąży pokrywane z ubezpieczenia z NFZ.

Pracownicze badania lekarskie podlegają ze względu na prawidłowość ich przeprowadzenia kontroli Państwowej Inspekcji Pracy oraz Państwowej Inspekcji Sanitarnej.

 

Bibliografia

http://isap.sejm.gov.pl/

Dz.U. 2016 poz. 2067

Dz.U. 2014 nr 0 poz. 1184

Dz.U. 2016 nr 0 poz. 1666

Dz.U. 2016 poz. 887, Art. 125a ust. 4

Dz.U. nr 236 poz. 1990 ze zm.

Kod QR do tego wpisu

 

 

 

 

 

 

Ten link przenosi na górę strony