Pracodawca jest zobowiązany do organizowania stanowisk pracy w taki sposób aby zapewnić bezpieczeństwo i higienę pracy swoim pracownikom. Obowiązek ten dotyczy pracowników używających monitorów ekranowych. Przepisy dotyczące tego tematu zamieszczone są m.in. w Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 roku (nadal obowiązujące) w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe, Dz.U. 1998 nr 148 poz. 973. Przepisów z tego Rozporządzenia nie stosuje się w przypadkach kiedy w takie monitory wyposażone są: a) kabina kierowcy; b) kabina sterownicza maszyn i pojazdów; c) systemy komputerowe na pokładach środków transportu; d) systemy komputerowe przeznaczone do użytku publicznego, np. na dworcach, stadionach, przystankach komunikacji publicznej itp.; e) systemy przenośne nieprzeznaczone do użytkowania na danym stanowisku pracy, np. laptopy; f) kalkulatory; g) kasy rejestrujące i inne urządzenia z małymi ekranami przeznaczone do prezentacji danych lub wyników pomiarów; h) różnego rodzaju maszyn do pisania z wyświetlaczami ekranowymi.
Do podstawowych obowiązków pracodawcy dotyczących bhp przy organizowaniu stanowisk pracy wyposażonych w monitory ekranowe należy:
- Przeprowadzenie oceny warunków pracy dla nowo tworzonych stanowisk pracy wyposażonych w monitory ekranowe oraz po każdej zmianie organizacji i wyposażenia takich stanowisk;
- Dokonywanie zmian charakteru pracy (na niezwiązaną z obsługą monitora ekranowego) lub zapewnianie pracownikom przerwy (wliczanej do czasu pracy) po każdej godzinie pracy przy ekranie monitora. Jeżeli pracodawca nie może zapewnić pracownikom po każdej godzinie nieprzerwanej pracy przy obsłudze monitora zmiany charakteru pracy na nieobciążającą wzrok, to ma obowiązek zapewnić pracownikom po każdej godzinie takiej pracy co najmniej 5-cio minutową przerwę w pracy, wliczaną do czasu pracy. Zmiana rodzaju pracy na inną, może dotyczyć pracy, która: a) nie obciąża nadmiernie wzroku, np. praca z dokumentami papierowymi, przenoszenie, segregowanie, i archiwizowanie dokumentów; b) pracę wykonywaną w zmienionej pozycji ciała, np. w postawie stojącej czy innej bardziej swobodnej;
- Zapewnienie pracownikom zatrudnionym na stanowiskach z monitorami ekranowymi okularów korygujących wzrok o odpowiednich parametrach, jeżeli konieczność ich stosowania podczas pracy będzie wskazana wynikami badań okulistycznych. Okulary korygujące wzrok nie są środkiem ochrony indywidualnej i nie podlegają wymogom z tym związanym. Wysokość kwot jakie pracownik może przeznaczyć na okulary korygujące ustala pracodawca ale powinna taka kwota wystarczyć na zakup okularów zgodnych z zaleceniami lekarza okulisty w wersji standardowej (jeżeli pracownik zdecyduje się na droższe oprawki lub szkła to różnicę pokrywa z własnej kieszeni). Okulary powinny spełniać podstawowe wymagania: a) muszą być przeznaczone do korekcji wzroku podczas pracy przy monitorze ekranowym, b) potrzeba stosowania takich okularów musi być potwierdzona przez lekarza okulistę przeprowadzającego pracownicze badania lekarskie. Wymiana szkieł (bez nowych oprawek) na nowe może nastąpić na wniosek lekarza okulisty. Obowiązek zapewnienia okularów dla pracowników obsługujących monitory ekranowe przysługuje wtedy, kiedy pracownicy obsługują monitor przez co najmniej połowę dobowego wymiaru czasu pracy;
- Informowanie pracowników o wszystkich aspektach ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracy na stanowiskach z monitorami ekranowymi. Takie informacje pracownicy powinny mieć zapewnione podczas szkoleń z dziedziny bezpieczeństwa i higieny pracy, określonych w Rozporządzeniu Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 roku, w sprawie szkolenia w dziedzinie BHP, Dz.U. nr 180 poz. 1860 oraz określonych w Kodeksie pracy, § 2373 oraz § 2374;
- Uwzględnianie przy organizowaniu stanowisk pracy z monitorami ekranowymi wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii, określonych w załącznikach do rozporządzenia o monitorach.
Pracując przy monitorze ekranowym pracownik oprócz obciążania wzroku ma również wymuszoną pozycję ciała, która powoduje duże obciążenie układu mięśniowo-szkieletowego.
Stanowisko pracy przy którym obsługiwane są monitory ekranowe powinno odpowiadać odpowiednim wymaganiom, również ergonomii: a) powinno być tak usytuowane aby zapewnić pracownikowi swobodny do niego dostęp, b) na każdego z pracowników zatrudnionych w pomieszczeniach stałej pracy powinno przypadać co najmniej 2 m2 wolnej powierzchni podłogi oraz 13 m2 wolnej objętości pomieszczenia, niezajętej przez sprzęty biurowe. Odległość pomiędzy sąsiednimi stanowiskami pracy przy monitorach ekranowych powinny wynosić: a) pomiędzy sąsiednimi monitorami - co najmniej 60 cm (odległość między bokami obudów ekranów monitorów), b) pomiędzy pracownikiem a tyłem sąsiedniego monitora - co najmniej 80 cm., zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 roku w sprawie ogólnych przepisów BHP, Dz.U. 2003 nr 169 poz. 1650 ze zm. Pracownik na swoim stanowisku pracy musi mieć zapewnioną odpowiednią przestrzeń pracy, która pozwala na umieszczenie wszystkich elementów obsługiwanych ręcznie w zasięgu dłoni pracownika i nie może powodować nadmiernego przeciążania układu mięśniowo-szkieletowego, wzroku oraz nie powodować zagrożeń związanych z bhp.
Monitor ekranowy powinien spełniać podstawowe wymagania: a) znaki na ekranie monitora powinny być wyraźne i czytelne; b) obraz na ekranie powinien być stabilny, bez tętnienia, pulsowania czy innych niestabilności; c) jaskrawość i kontrast znaku na ekranie powinny być łatwe do wyregulowania, w zależności jakie panują warunki oświetlenia danego stanowiska pracy; d) regulacje ustawienia ekranu monitora powinny umożliwiać pochylenie ekranu o co najmniej 20º do tyłu i o 5º do przodu oraz obrót wokół własnej osi o co najmniej 120º, po co najmniej 60º w obydwu kierunkach; e) ekran monitora powinien być pokryty warstwą antyodbiciową lub wyposażony w odpowiedni filtr. Stanowisko z monitorem ekranowym powinno być dostosowane do wzrostu pracującego na nim pracownika. Ustawienie ekranu monitora względem źródła światła powinno maksymalnie ograniczać zjawisko olśnienia oraz odbicia światła.
Klawiatura komputera powinna umożliwiać pracownikowi pracę w pozycji, która nie powoduje zmęczenia mięśni rąk. Powinna ona mieć możliwość regulacji kąta nachylenia w zakresie 0-15º, odpowiednią wysokość, od płaszczyzny stołu nie powinno to być więcej niż 3 cm. Powierzchnia klawiatury powinna być matowa, a znaki na niej kontrastowe i czytelne.
Biurko na stanowisku pracy z monitorem ekranowym powinno spełniać podstawowe wymagania: a) powinno mieć odpowiednią powierzchnię, aby można było łatwo posługiwać się elementami w jakie jest wyposażone stanowisko pracy; b) powinno pozwolić na ustawienie klawiatury z zachowaniem odległości nie mniejszej niż 10 cm między klawiaturą a przednią krawędzią blatu; c) powinno pozwalać na ustawienie wyposażenia w odpowiedniej odległości od pracownika, tak aby wszystkie te elementy były w zasięgu rąk, bez konieczności wykonywania wymuszonych pozycji ciała; d) odległość oczu pracownika od ekranu powinna mieścić się w przedziale 40-75 cm; e) powierzchnia blatu powinna być matowa, sugerowana barwa jasna; f) wysokość biurka powinna być dopasowana do wzrostu pracownika i zapewniać: naturalne położenie rąk przy pracy na klawiaturze, z zachowaniem co najmniej kąta prostego między ramieniem a przedramieniem, odpowiedni kąt obserwacji ekranu monitora o zakresie 20-50º w dół tak aby górna krawędź ekranu nie znajdowała wie powyżej oczu pracownika oraz odpowiednią przestrzeń do umieszczenia nóg pod blatem biurka.
Fotel na stanowisku pracy powinien być wyposażony tak aby zapewniać: a) dostateczną stabilność, poprzez pięciopodporową podstawę z kółkami jezdnymi; b) wymiary oparcia i siedzenia, zapewniające wygodną pozycję ciała i pozwalające na swobodne ruchy; c) regulację wysokości siedzenia w zakresie 40-50 cm licząc od podłogi, wysokość siedzenia fotela powinna umożliwiać spoczynkowe, płaskie ustawienie stóp na podłodze (lub wyposażone w podnóżek o kącie pochylenia w zakresie 0-15º, o powierzchni nie śliskiej i nie ma mieć możliwości przesuwania się po podłodze); d) regulację (łatwo dostępna z pozycji siedzącej i prosta w obsłudze) wysokości oparcia oraz regulacje pochylenia oparcia o 5º do przodu i 30º do tyłu; e) wyprofilowane siedzisko i oparcie odpowiednio do naturalnego wygięcia kręgosłupa i odcinka udowego nóg; f) możliwość obrotu wokół osi pionowej o 360º; g) wyposażone w podłokietniki.
Oświetlenie - ze względów zdrowotnych pracodawca ma obowiązek zapewnić odpowiednie oświetlenie na każdym stanowisku pracy, aby zapewnić pracownikom jak najlepszy komfort pracy. Poziom oświetlenia powinien spełniać wszelkie wymagania zawarte w Polskich Normach (m.in. PN-EN 12464-1:2004). We wnętrzach w których są usytuowane stanowiska pracy z monitorami ekranowymi najmniejsze średnie natężenie oświetlenia powinno wynosić nie mniej niż 500 lx. W oknach gdzie intensywnie operuje słońce należy montować odpowiednie żaluzje oraz oprawy oświetlenia powinny być wykonane z odpowiednich właściwych materiałów aby zapobiec olśnieniom odbiciowym.
W pomieszczeniach w których umiejscowione są stanowiska pracy z monitorami ekranowymi powinna być zapewniona odpowiednia względna wilgotność powietrza nie mniejsza niż 40%. Jeżeli nie jest możliwe utrzymanie takiej wilgotności w warunkach naturalnych należy stosować odpowiedni zaprojektowaną klimatyzację oraz nawilżacze lub osuszacze powietrza.
Dla komfortu pracy na stanowiskach bardzo ważny jest odpowiedni poziom czynników środowiska pracy, takich jak hałas czy promieniowanie. Warunki środowiska pracy powinny spełniać wymagania zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 6 czerwca 2014 roku w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy, Dz.U. 2014 nr 0 poz. 817 oraz według Polskiej Normy PN-B-02151/02.
Zastosowane w komputerach odpowiednie oprogramowanie powinno spełniać podstawowe wymagania do wykonywania przydzielonych zadań, dostosowane do poziomu wiedzy i doświadczenia pracowników oraz być tak opracowane aby nie powodować nadmiernego obciążenie psychicznego pracowników. Programy powinny być przyjazne dla pracowników, łatwe do nauki, jasne i zrozumiałe.
UWAGA: kobieta w ciąży może pracować przy obsłudze monitora ekranowego do 4 godzin w ciągu doby. Sprawę kobiet w ciąży reguluje Obwieszczenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 8 grudnia 2016 roku w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu Rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet. Tekst jednolity Dz.U. 2016 nr 0 poz. 2057.
Pracodawca jest zobowiązany zapewnić profilaktyczną opiekę zdrowotną pracownikom zatrudnionym przy monitorach ekranowych na podstawie: Obwieszczenia Ministra Zdrowia z dnia 4 listopada 2016 roku, w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu Rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracownikom,. Z zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych dla celów przewidzianych w Kodeksie pracy art. 229, Dz.U. 2016 nr 0 poz. 2067. Badania wstępne i okresowe u pracowników zatrudnionych przy monitorach ekranowych powinny być przeprowadzane co najmniej raz na cztery lata i obejmować: a) badania ogólne, ze zwróceniem szczególnej uwagi na układ ruchu dotyczących rąk (jedna z chorób zawodowych to zespół cieśni nadgarstka) oraz kręgosłupa szyjnego; b) badania okulistyczne, szczegółowo opisane w załączniku do rozporządzenia o badaniach lekarskich.
„Zespół cieśni nadgarstka jest spowodowany uciskiem nerwu pośrodkowego w kanale nadgarstka. Jego przyczyny mogą być miejscowe lub ogólne: zmiany pourazowe, zniekształcające kanał kostny, blizny, zmiany zwyrodnieniowe pochewek ścięgnistych, dodatkowe twory anatomiczne, guzy i zmiany guzopodobne, zaburzenia naczyniowe, przeciążenia spowodowane wykonywaniem pracy zawodowej, przeciążenia spowodowane uprawianiem sportu, zaburzenia hormonalne, zaburzenia przemiany materii, zaburzenia krążenia, choroby alergiczne.
Zespół cieśni nadgarstka występuje często u kobiet wykonujących powtarzalne czynności, np. u maszynistek, włókniarek - ulega zaostrzeniu w okresie przedmiesiączkowym i wielokrotnie towarzyszy chorobom reumatoidalnym.
W zakresie różnicowania dolegliwości należy wykluczyć ucisk na dolne korzenie nerwów szyjnych, dolnego pnia splotu ramiennego lub zespół rowka nerwu łokciowego. Dla rozpoznania choroby zawodowej konieczne jest wykluczenie przyczyn niezwiązanych z narażeniem zawodowym. Z kolei dla stwierdzenia choroby zawodowej (przez Inspektora Sanitarnego) niezbędne jest wykazanie stosownego narażenia zawodowego.
Zgodnie z przepisami każdy ma prawo do odwołania się od rozpoznania w Poradni Chorób Zawodowych na etapie rozpoznawania, kolejno od decyzji sanitarnej, a po ponownym badaniu i decyzji Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego wnieść odwołanie do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, przy czym tenże nie stwierdza choroby zawodowej, a jedynie bada zgodność decyzji sanitarnej z prawem. Oczywiście, od wyroku Sądu Administracyjnego przysługuje Kasacja do Naczelnego Sądu Administracyjnego - ale jedynie w zakresie zgodności wyroku sądu z przepisami prawa”. Źródło: http://www.atest.com.pl/teksty,lr0607_1
Bibliografia
Dz.U. 2016 nr 0 poz. 2067
Dz.U. 2016 nr 0 poz. 2057
Dz.U. 2014 nr 0 poz. 1184
Dz.U. 2016 nr 0 poz. 1666
Dz.U. 2016 poz. 887, Art. 125a ust. 4
Dz.U. 2014 nr 0 poz. 817
Dz.U. 2004 nr 180 poz. 1860
Dz.U. 2003 nr 169 poz. 1650 ze zm.
Dz.U. 1998 nr 148 poz. 973
Dz.U. nr 236 poz. 1990 ze zm.
PN-EN 12464-1:2004
PN-B-02151/02
Kod QR do tego wpisu
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz