Właściciel, zarządca lub użytkownik budynku, obiektu lub terenu ponosi w pełni koszty nabycia i utrzymania urządzeń oraz instalacji ochrony przeciwpożarowej, do których posiadania zobowiązują go przepisy. Jest on zobowiązany do: (1) przestrzegać przeciwpożarowych wymagań techniczno-budowlanych, instalacyjnych i technologicznych; (2) wyposażyć budynek, obiekt budowlany lub teren w wymagane urządzenia przeciwpożarowe i gaśnice; (3) zapewnić konserwację oraz naprawy urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic w sposób gwarantujący ich sprawne i niezawodne działanie; (4) zapewnić osobom przebywającym w budynku, obiekcie budowlanym lub na terenie, bezpieczeństwo i możliwość ewakuacji; (5) przygotować budynek, obiekt budowlany lub teren do prowadzenia akcji ratowniczej; (6) zapoznać pracowników z przepisami przeciwpożarowymi; (7) ustalić sposoby postępowania na wypadek powstania pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia.
Osoba kierująca działaniami ratowniczymi, np. podczas pożaru, może wstrzymać ruch drogowy i przejąć w użytkowanie nieruchomości i ruchomości przydatne podczas przeprowadzania akcji ratunkowej.
Gaśnica halonowa, pomimo dużej skuteczności, została wycofana z użycia z powodu szkodliwości dla środowiska i dla człowieka.
Koc gaśniczy, jest wykonany z włókna szklanego i można używać go wielokrotnie.
Zgodnie z art. 2091 Kodeksu pracy, pracodawca ma obowiązek wyznaczyć pracowników do udzielania pierwszej pomocy i wykonywania czynności w zakresie ochrony przeciwpożarowej i ewakuacji pracowników. Dz.U. 2016 poz. 1666 z dnia 12 października 2016 r. http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20160001666&min=1
Ochrona przeciwpożarowa to działania mające na celu ochronę życia, zdrowia, mienia lub środowiska przed: pożarem, klęską żywiołową, miejscowym zagrożeniem (to zdarzenie stanowiące zagrożenie dla życia, zdrowia, mienia lub środowiska, niebędące pożarem ani klęską żywiołową, a które wynika z rozwoju cywilizacyjnego i naturalnych praw przyrody).
Ochrona przeciwpożarowa jest realizowana poprzez zapobieganie powstawaniu i rozprzestrzenianiu się tych zagrożeń oraz prowadzenie działań ratowniczych.
Podstawy prawne dotyczące ochrony przeciwpożarowej: (1) Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 roku o ochronie przeciwpożarowej (Dz.U. 1991 nr 81 poz. 351) - Akt jednolity Dz.U. 2016 nr 0 poz. 191 http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20160000191&min=1 (2) Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów Dz.U. 2010 nr 109 poz. 719 http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20101090719 oraz Obwieszczenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 17 lipca 2015 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowania, Dz.U. 2002 nr 75 poz. 690, tekst jednolity Dz.U. 2015 nr 0 poz. 1422 http://isap.sejm.gov.pl/RelatedServlet?id=WDU20020750690&type=11&isNew=true
Źródła zapłonu pożaru
Aby doszło do pożaru, muszą jednocześnie zaistnieć trzy czynniki: zapalnik (bodziec energetyczny np. płomień), paliwo, tlen. Zapalnik i paliwo mogą być bardzo różne, w zależności od typu budynku, materiałów i substancji, które się w nim znajdują, oraz procesów pracy, jakie mają w nim miejsce.
Do najczęstszych przyczyn powstania pożarów w obiektach należą: (1) lekceważenie zasad bezpieczeństwa pożarowego, np. palenie papierosów w miejscach do tego nieprzeznaczonych; (2) zaprószenie ognia, np. podczas prac spawalniczych, cięcia, lutowania, malowania czy różnego typu prac konserwacyjnych prowadzonych z użyciem materiałów łatwopalnych; (3) uszkodzone lub wadliwie eksploatowane instalacje elektryczne; (4) nieprawidłowo magazynowane materiały i substancje niebezpieczne; (5) samozapalenie się biologiczne lub chemiczne używanych różnego typu materiałów; (6) wyładowania elektryczności statycznej (np. elektryzowanie obiektów przy ślizganiu, toczeniu itp.) lub wyładowania atmosferyczne; (7) podpalenia.
Zagrożenia pożarowe i wybuchowe
Pracodawca w miejscu pracy powinien zapewnić warunki bezpieczeństwa pożarowego wymagane przepisami. Oprócz tego jest zobowiązany do określenia stopnia zagrożenia pożarowego i wybuchowego, który zależy głównie od konstrukcji obiektu, rodzaju prowadzonych w nim procesów produkcyjnych oraz stosowanych urządzeń i instalacji technicznych. Wymagania przeciwpożarowe w obiektach różnią się w zależności od określonego dla nich stopnia zagrożenia pożarowego i wybuchowego (np. sklep z materiałami wybuchowymi w porównaniu z bazarem warzywnym). Wymagania przeciwpożarowe dla budynków są ustalane w zależności od ich przeznaczenia i sposobu użytkowania oraz pod względem wysokości budynku.
Do podstawowych zabezpieczeń przeciwpożarowych w budynkach należą: (1) podręczny sprzęt gaśniczy, który służy do gaszenia pożaru w jego pierwszej fazie, zaliczamy do niego m.in. ogólnie dostępne na obiekcie gaśnice, agregaty gaśnicze czy koce gaśnicze); (2) instalacje sygnalizacji alarmu pożarowego posiadającego funkcję monitoringu i powiadamiania do najbliższej jednostki Straży Pożarnej; (3) wewnętrzna sieć hydrantów; (4) oświetlenie ewakuacyjne; (5) urządzenia ewakuacyjne jak: klatki ewakuacyjne czy rękawy ratownicze; (6) stałe lub półstałe urządzenia gaśnicze, wodne lub gazowe. W niektórych typach obiektów wymagane jest stosowanie urządzeń sygnalizacyjno-alarmowych, służących do samoczynnego wykrywania i przekazywania informacji o powstałym pożarze. Obiekty użyteczności publicznej, zamieszkania zbiorowego oraz pełniące funkcje produkcyjne, magazynowe oraz budynki przeznaczone do hodowli zwierząt powinny mieć instrukcje bezpieczeństwa pożarowego.
Wyciąg z instrukcji bezpieczeństwa pożarowego obiektu powinien być wywieszony w widocznym miejscu na terenie obiektu oraz zawierać: (1) plany ewakuacyjne ludzi i mienia; (2) zasady alarmowania; (3) zasady prowadzenia akcji ratowniczo-gaśniczej na terenie obiektu.
Przykłady oznaczeń ewakuacyjnych
Przykłady oznaczeń przeciwpożarowych
Jak powinien być rozmieszczony sprzęt gaśniczy na obiekcie?
Do standardowo stosowanych środków gaśniczych należą: woda, piana, piasek, gazy i proszki. Do gaszenia pożaru w pierwszej fazie należy używać podręcznego sprzętu gaśniczego: gaśnice (pianowe, proszkowe, śniegowe), koce gaśnicze, hydranty, agregaty gaśnicze, kule gaśnicze (nowy produkt, obudowa w kształcie kuli, wykonana ze styropianu wypełniona proszkiem gaśniczym oraz wyposażona w niewielki ładunek wybuchowy oraz lont, kontakt z płomieniem powoduje automatyczną aktywację bez udziału człowieka, proszek gaśniczy jakim jest wypełniona kula tłumi wokoło ogień).
Na każdym sprzęcie gaśniczym obowiązkowo umieszczana jest instrukcja obsługi oraz oznakowanie do jakiej grupy pożarów dany sprzęt jest przeznaczony. Sprzęt gaśniczy umieszczany jest w widocznych i ogólnie łatwo dostępnych miejscach głównie w pobliżu wind, wejść/wyjść na zewnątrz pomieszczeń, holi/korytarzy, klatek schodowych itp. Sprzęt gaśniczy powinien być rozmieszczany w tych samych miejscach na każdej kondygnacji oraz w miejscach, w których nie jest on narażony na działanie źródeł ciepła oraz uszkodzenia mechaniczne. Do sprzętu gaśniczego powinien być zapewniony dostęp o szerokości co najmniej 1 m, a odległość dojścia do tego sprzętu nie powinna być większa niż 30 m.
Grupy pożarów - podział pożarów ze względu na palący się materiał. Wyróżnia się pięć grup pożarów:
A - ciała stałe pochodzenia organicznego, np. drewno, węgiel, papier, tworzywa sztuczne, tkaniny - stosujemy gaśnice pianowe, proszkowe i śniegowe;
B - ciecze palne i substancje stałe topniejące wskutek ciepła, np. benzyna, alkohole, lakiery, rozpuszczalniki, smoła - stosujemy gaśnice pianowe, proszkowe, śniegowe;
C - gazy palne, np. metan, acetylen, wodór, gaz ziemny - stosujemy gaśnice proszkowe, śniegowe;
D - magnez, glin, potas, sód - stosujemy gaśnice proszkowe;
F - oleje i tłuszcze w urządzeniach kuchennych - stosujemy specjalne gaśnice pianowe, sól, piasek.
Stałe urządzenia gaśnicze
W pomieszczeniach, w których znajdują się łatwopalne wartościowe instalacje albo materiały, powinny być zainstalowane stałe urządzenia gaśnicze na gazy obojętne. Użycie innego typu środków gaśniczych mogłoby spowodować uszkodzenie cennych materiałów jakie znajdują w danych pomieszczeniach. Pierwszym ogniwem w systemie stałych urządzeń gaśniczych jest czujka pożarowa, która wykrywa pożar, wysyła sygnał do centrali sterowania pożarem i jednocześnie uruchamia stałe urządzenia gaśnicze. Stałe urządzenia gaśnicze montowane są przede wszystkim w: serwerowniach, archiwach, laboratoriach, centralach telekomunikacyjnych, centralach przetwarzania danych, kotłowniach itp. Gaszenie pożarów za pomocą gazów gaśniczych polega na odizolowaniu palącego się materiału od tlenu oraz obniżeniu temperatury. Ze względów bezpieczeństwa zabrania się wchodzenia ludziom do pomieszczenia w którym został uruchomiony środek gaśniczy z gazem obojętnym.
Zasady postępowania w przypadku pożaru lub innych zagrożeń
Pożary nie są najczęstszą przyczyną wypadków przy pracy, ale ich skutki są trudne do naprawienia i bardzo kosztowne. Podczas pożaru występuje największe zagrożenie utraty życia lub zdrowia dla większej liczby osób. Przywrócenie stanu firmy sprzed pożaru wymaga o wiele więcej czasu i nakładów pracy niż jest to w przypadku innych wypadków przy pracy. Związane jest to nie tylko z usuwaniem szkód wyrządzonych przez ogień, ale i tych spowodowanych użyciem środków gaśniczych, np. wody.
W sytuacjach zagrożenia jedną z kluczowych kwestii jest czas reakcji. Gdy zauważymy pożar, należy w miarę możliwości, przede wszystkim zachować spokój, który pomaga w podejmowaniu szybkich i jak najbardziej właściwych decyzji.
Krótki schemat postępowania w przypadku pożaru lub innego zagrożenia: (1) zaalarmować wszystkie osoby znajdujące się w pobliżu zagrożenia i narażone na jego skutki, nie wahać się aby uruchomić alarm przeciwpożarowy; (2) wezwać odpowiednie służby ratunkowe (tel. 998 - straż pożarna lub ogólny numer służb ratunkowych 112), podając lokalizację oraz rodzaj zdarzenia. W przypadku pożaru, w pierwszej kolejności należy wskazać, gdzie i co się pali, przedstawić się, podać swój numer telefonu oraz powiedzieć, czy istnieje zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi, nigdy nie rozłączać się pierwszemu i poczekać na potwierdzenie przyjęcia zgłoszenia, być w stanie nadal odbierać swój telefon; (3) rozpocząć ewakuację ludzi ze strefy zagrożenia, jeżeli są poszkodowani to udzielić im pierwszej pomocy; (4) jeżeli obszar objęty pożarem nie jest zbyt rozległy, należy rozpocząć gaszenie pożaru przy pomocy podręcznego sprzętu gaśniczego. UWAGA nie szarżować, pamiętać przede wszystkim o bezpieczeństwie ludzi i nie narażać ani siebie ani innych na dodatkowe niebezpieczeństwo. Jeśli pożar jest zbyt duży i intensywny lub w pobliżu znajdują się materiały łatwopalne czy wybuchowe, natychmiast należy się ewakuować jak najdalej od miejsca zdarzenia.
Zasady ewakuacji - czyli wyprowadzenie ludzi z budynku zagrożonego pożarem lub inną katastrofą, jest bardzo ważnym elementem działania ratunkowego. Ważne jest, aby została ona przeprowadzona sprawnie i w jak najkrótszym czasie. Czas ewakuacji zależy m.in. od znajomości obiektu, dróg oraz wyjść ewakuacyjnych (z tymi informacjami, każdy pracownik powinien być zapoznany na szkoleniu wstępnym BHP). Aby szybko i sprawnie dotrzeć do wyjścia ewakuacyjnego, musimy wiedzieć gdzie ono się znajduje, zielone znaki służące do oznaczania dróg i wyjść ewakuacyjnych powinny być rozmieszczone na całym obiekcie zgodnie z przepisami. Każdy pracownik powinien wiedzieć, gdzie w jego miejscu pracy znajdują sie drogi i wyjścia ewakuacyjne. W przypadku małych obiektów drogi ewakuacyjne nie muszą być oznakowane na każdym poziomie, wystarczy aby znaki informacyjne były umieszczone w widocznym miejscu na parterze budynku. Podczas ewakuacji należy stosować się do poleceń osoby prowadzącej ewakuację, może to być pracownik firmy, wcześniej wyznaczony przez pracodawcę, na ogół jest to etatowy pracownik służb BHP, lub pracownik służb ratunkowych. UWAGA podczas ewakuacji nie można używać wind, drogami ewakuacyjnymi są tylko korytarze i klatki schodowe. Podczas ewakuacji nie wolno: tamować ruchu, iść w kierunku przeciwnym do kierunku ewakuacji, wywoływać paniki (np. na pewno wszyscy zginiemy albo od ognia, albo zostaniemy stratowani, zaraz zawali się sufit itp. histeryczne okrzyki).
Zasady gaszenia pożarów
Zanim przystąpimy do gaszenia pożaru, należy odciąć prąd oraz zakręcić gaz (jeżeli znajduje się na obiekcie) i po tych czynnościach można przystąpić do gaszenia pożaru. Podczas gaszenia pożaru należy pamiętać o fundamentalnych zasadach: (1) nie używać do gaszenia urządzeń elektrycznych wody oraz gaśnicy pianowej, grozi to porażeniem prądem ratownika lub osób znajdujących się w pobliżu. W takim wypadku używamy tylko gaśnicy śniegowej lub proszkowej; (2) nie gasić wodą palących się tłuszczy, najlepiej zasypać je piaskiem lub solą, UWAGA nie zasypywać takiego pożaru mąką ponieważ jej pył jest łatwopalny; (3) do gaszenia materiałów, które mogą ulec zniszczeniu przy polewaniu wodą (np. archiwa, książki, zabytki) należy stosować gaśnice proszkowe lub śniegowe; (4) jeżeli jest to możliwe to nie należy używać gaśnic proszkowych w pobliżu maszyn, przy dużym zapyleniu maszyny mogą ulec zatarciu i uszkodzić się co generuje dodatkowe koszty naprawy. Wszystkimi rodzajami gaśnic należy posługiwać się tylko i wyłącznie zgodnie z instrukcjami obsługi.
Obsługa gaśnicy pianowej - najpierw odbezpiecz gaśnicę, wyciągając zawleczkę lub zrywając plombę, uruchom gaśnicę przez naciśnięcie dźwigni lub wbicie zbijaka, pamiętaj aby uruchomić gaśnicę w pobliżu pożaru ponieważ gaśnica pianowa raz uruchomiona opróżnia się do końca, bez możliwości zatrzymania, trzymaj gaśnicę w pozycji pionowej dnem do dołu, wyjątkiem jest rodzaj gaśnicy pionowej, wtedy należy trzymaj ją dnem do góry. Gaszenie rozpoczynamy od brzegu powierzchni, gdy np. pali się podłoga, lub od dołu ku górze, gdy palą się powierzchnie pionowe. UWAGA nie wolno gasić ludzi gaśnicą ponieważ zawarte w gaśnicach substancje mogą spowodować uszkodzenie ciała lub zatrucie, do tego celu używać najlepiej koca gaśniczego lub wody.
Może się zdarzyć, że ogniem zajmie się odzież jednej z osób przebywających w pobliżu pożaru, w takiej sytuacji przerażony człowiek zazwyczaj zaczyna biec, próbując uciec od ognia, ale to tylko powoduje zwiększenie płomieni ponieważ bieg zwiększa dopływ powietrza i ogień pali się z większą intensywnością. W takim przypadku taką biegnącą osobę należy natychmiast przewrócić (np. podstawiając nogę, jak nie ma innej możliwości dogonienia) twarzą do ziemi i szczelnie nakryć kocem gaśniczym lub np. dużym płaszczem, kurtką, marynarką, aby odciąć dopływ powietrza do źródła ognia, można również polać poszkodowanego wodą i następnie udzielić mu pierwszej pomocy. Jeżeli na nas np. zapali się ubranie, należy położyć się na ziemi i turlać się aż do mementu zduszenia ognia. Należy zawsze chronić się również przed wdychaniem gorącego powietrza, aby nie poparzyć układu oddechowego.
Bibliografia
Armstrong M. (2000), Zarządzanie zasobami ludzkimi, Kraków: Dom Wydawniczy ABC.
Bryła R. (2011), Bezpieczeństwo i higiena pracy, Katowice: Wydawnictwo ELAMED.
Chmiel N. (2003), Psychologia pracy i organizacji, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Kociołek K.T. (2009), Poradnik inspektora ochrony przeciwpożarowej, Kraków - Tarnobrzeg: Wydawnictwo TARBONUS Sp. z o.o.
Laurowski T. (2006), Vademecum ochrony przeciwpożarowej, Krosno: Wydawnictwo KaBe.
Stoner J.A.F., Freeman R.E., Gilbert, Jr. D.R. (2001), Kierowanie, Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.
Kod QR do tego wpisu
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz