Według najnowszych danych GUS w 2017 roku liczba poszkodowanych w wypadkach przy pracy, zgłoszonych na formularzu Z-KW Statystyczna karta wypadku, wyniosła ogółem 88330 osób i była o 0,5% większa niż w ub. roku. Zmalała natomiast liczba poszkodowanych przypadająca na 1000 osób pracujących (tzw. wskaźnik wypadkowości) z 7,07 w 2016 r. do 6,84 w 2017 r.
Spośród 88330 poszkodowanych ogółem, 87400 osób uległo wypadkom przy pracy ze skutkiem lekkim (o 0,2 % więcej niż w 2016 r.), 661 osób – wypadkom z ciężkimi obrażeniami ciała (analogicznie o 42,5 % więcej), wypadkom śmiertelnym – 269 osób (tj. o 12,6 % więcej niż ub. roku).
W podziale terytorialnym kraju, najwyższe wskaźniki wypadkowości odnotowano w województwach: dolnośląskim (8,98), warmińsko-mazurskim (8,44) i wielkopolskim (8,15), najniższe w województwie mazowieckim (4,76) i małopolskim (5,16).
Dz.U. 2009 nr 167 poz. 1322 ze zm.
Wypadek przy pracy to - zdarzenie nagłe, - wywołane przyczyną zewnętrzną, - powodujące uraz lub śmierć, - które nastąpiło w związku z pracą podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych, podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia lub w czasie pozostawania pracownika do dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy. Wszystkie przesłanki muszą zostać spełnione łącznie, a brak jednej przesądza o braku prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego.
Przyczyna wypadku przy pracy musi być zewnętrzna, co oznacza, że nie może mieć źródła w organizmie tego, kto wypadkowi uległ. Niekiedy jednak dane schorzenie, na które cierpi pracownik, może się nasilić w wyniku wykonywania pracy. Wtedy jest szansa na uznanie wypadku przy pracy.
Czynnik materialny związany z czynnością wykonywaną przez poszkodowanego w chwili wypadku to maszyna, narzędzie lub inny obiekt, używany przez poszkodowanego w chwili, gdy uległ on wypadkowi.
Czynnik materialny związany z odchyleniem to maszyna, narzędzie, inny obiekt lub czynnik środowiska, który ma bezpośredni związek z wydarzeniem będącym odchyleniem od stanu normalnego. Jeśli z odchyleniem jest związanych kilka czynników materialnych, to wówczas musi być wskazany ostatni z tych czynników materialnych.
Czynnik materialny będący źródłem urazu to maszyna, narzędzie, inny obiekt lub czynnik środowiska, z którym kontakt stał się przyczyną urazu (fizycznego lub psychicznego).
- Przyczyny związane z techniką
Wady konstrukcyjne lub niewłaściwe rozwiązania techniczne i ergonomiczne czynnika materialnego
Wady konstrukcyjne czynnika materialnego będące źródłem zagrożenia
Niewłaściwa struktura przestrzenna czynnika materialnego
Nieodpowiednia wytrzymałość czynnika materialnego
Niewłaściwa stateczność czynnika materialnego
Brak lub niewłaściwe urządzenia zabezpieczające
Brak lub niewłaściwe środki ochrony zbiorowej
Niewłaściwe elementy sterownicze
Brak lub niewłaściwa sygnalizacja zagrożeń
Niedostosowanie czynnika materialnego do transportu, konserwacji lub napraw
Inne, niewymienione lub nieokreślone nieprawidłowości projektowo-konstrukcyjne
Niewłaściwe wykonanie czynnika materialnego Zastosowanie materiałów zastępczych
Niedotrzymanie wymaganych parametrów technicznych
Inne, niewymienione lub nieokreślone nieprawidłowości wykonania
Wady materiałowe czynnika materialnego
Ukryte wady materiałowe czynnika materialnego
Inne, niewymienione lub nieokreślone wady materiałowe
Niewłaściwa eksploatacja czynnika materialnego
Nadmierna eksploatacja czynnika materialnego
Niedostateczna konserwacja czynnika materialnego
Niewłaściwe naprawy i remonty czynnika materialnego
Inne, niewymienione lub nieokreślone nieprawidłowości związane z eksploatacją
- Przyczyny związane z organizacją pracy
Przyczyny wypadków z powodu niewłaściwej ogólnej organizacji pracy
Nieprawidłowy podział pracy lub rozplanowanie zadań
Niewłaściwe polecenia przełożonych
Brak nadzoru
Niewłaściwa koordynacja prac zbiorowych
Wykonywanie, z polecenia osób sprawujących nadzór, prac nie wchodzących w zakres obowiązków pracownika
Brak instrukcji posługiwania się czynnikiem materialnym
Dopuszczenie do pracy czynnika materialnego bez wymaganych kontroli, przeglądów
Tolerowanie, przez osoby sprawujące nadzór, odstępstw od przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy
Niedostateczne przygotowanie zawodowe pracownika
Brak lub niewłaściwe przeszkolenie w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy
Tolerowanie, przez osoby sprawujące nadzór, stosowania niewłaściwej technologii
Dopuszczenie do pracy pracownika z przeciwwskazaniami lekarskimi lub bez badań lekarskich
Wykonywanie pracy w zbyt małej obsadzie osobowej
Wykonywanie prac pomimo niewłaściwego zaopatrzenia w narzędzia, surowce
Inne, niewymienione lub nieokreślone nieprawidłowości związane z ogólną organizacją pracy
Przyczyny wypadków z powodu niewłaściwej organizacji stanowiska pracy
Niewłaściwe usytuowanie urządzeń na stanowisku pracy
Nieodpowiednie przejścia i dojścia
Nieodpowiednie rozmieszczenie i składowanie przedmiotów pracy (surowców, półproduktów, produktów itp.)
Nieusunięcie zbędnych przedmiotów, substancji lub energii (np. odpadów, opakowań, resztek substancji, niewyłączenie zasilania itp.)
Brak środków ochrony indywidualnej
Niewłaściwy dobór środków ochrony indywidualnej
Inne, niewymienione lub nieokreślone nieprawidłowości organizacji stanowiska pracy
- Przyczyny związane z czynnikiem ludzkim
Brak lub niewłaściwe posługiwanie się czynnikiem materialnym przez pracownika
Używanie nieodpowiedniego do danej pracy czynnika materialnego
Wykonywanie pracy ręcznie zamiast przy użyciu czynnika materialnego
Użycie czynnika materialnego podczas przebywania osób w strefie zagrożenia
Niewłaściwe zabezpieczenie czynnika materialnego (np. niezaciągnięcie hamulca na postoju)
Udostępnienie przez pracownika czynnika materialnego osobie nie upoważnionej
Użycie czynnika materialnego niezgodnie z jego przeznaczenie
Niewłaściwe uchwycenie, trzymanie czynnika materialnego
Wadliwe zainstalowanie, zamocowanie, zawieszenie czynnika materialnego przez pracownika
Inne, niewymienione lub nieokreślone nieprawidłowości w posługiwaniu się czynnikiem materialnym
Nieużywanie sprzętu ochronnego przez pracownika
Nieużywanie przez pracownika środków ochrony indywidualnej
Nieużywanie przez pracownika urządzeń zabezpieczających
Nieużywanie przez pracownika środków ochrony zbiorowej
Inne
Niewłaściwe samowolne zachowanie się pracownika
Wykonywanie pracy nie wchodzącej w zakres obowiązków pracownika
Przechodzenie, przejeżdżanie lub przebywanie w miejscach niedozwolonych
Wejście, wjechanie na obszar zagrożony bez upewnienia się, czy nie ma niebezpieczeństwa
Wykonywanie czynności bez usunięcia zagrożenia (np. niewyłączenie maszyny, niewyłączenie napięcia)
Zbyt szybka jazda
Niewłaściwe operowanie kończynami w strefie zagrożenia
Żarty, bójki
Inne niewłaściwe zachowanie się pracownika
Stan psychofizyczny pracownika, niezapewniający bezpiecznego wykonywania pracy spowodowany:
Nagłym zachorowaniem, niedyspozycją fizyczną
Przewlekłą lub ostrą chorobą psychiczną
Zmęczeniem
Zdenerwowaniem
Spożyciem alkoholu, środków odurzających lub substancji psychotropowych
Innymi przyczynami
Nieprawidłowe zachowanie się pracownika spowodowane;
Nieznajomością zagrożenia
Nieznajomością przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy
Lekceważeniem zagrożenia (brawura, ryzykanctwo)
Lekceważeniem poleceń przełożonych
Niedostateczną koncentracją uwagi na wykonywanej czynności
Zaskoczeniem niespodziewanym zdarzeniem
Niewłaściwym tempem pracy
Brakiem doświadczenia
Innymi przyczynami
- Brak lub niewłaściwa ocena ryzyka zawodowego
Niewłaściwie ustalone zasady oceny ryzyka zawodowego
Brak oceny ryzyka zawodowego
Nieaktualna ocena ryzyka zawodowego
Niezidentyfikowane czynniki zagrożenia w ocenie ryzyka
Niewłaściwa ocena ryzyka zawodowego związanego z czynnikiem zagrożenia
Nieznajomość wyników oceny ryzyka zawodowego (zidentyfikowanych zagrożeń) wśród pracowników
Inne przyczyny związane z niewłaściwie przeprowadzoną oceną ryzyka zawodowego
- Niewłaściwa ogólna organizacja pracy
Brak procedur/instrukcji realizacji zadań
Niewłaściwe procedury/instrukcje realizacji zadań
Brak ustalonych zasad współpracy/źle ustalone zasady współpracy z innymi pracownikami przedsiębiorstwa
Brak ustalonych zasad współpracy/źle ustalone zasady współpracy z osobami spoza przedsiębiorstwa
Nadmierne obciążenie pracą/presja czasu
Praca monotonna, powtarzalna
Praca w nieregularnych, nietypowych godzinach
Praca zmianowa/praca nocna
Brak lub niewystarczający nadzór, niewystarczające kompetencje osób sprawujących nadzór
- Nieprawidłowości związane z pracownikiem (wskazujące na błędy w zarządzaniu personelem lub popełnione w trakcie zatrudnienia)
Brak odpowiednich kompetencji (wykształcenie, wiedza, nabyte umiejętności, szkolenia i/lub doświadczenie)
Brak odpowiednich umiejętności fizycznych (siła, sprawność, zręczność, wzrost)
Skłonność do podejmowania ryzyka (nieprawidłowa osobowość, charakter, postawa)
Nieprzestrzeganie instrukcji i poleceń przełożonych
Niedostateczny współudział pracowników w działaniach bhp
Inne nieprawidłowości związane z pracownikiem
- Niewłaściwa polityka i zaangażowanie kierownictwa
Brak ustalonej polityki w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy
Niewłaściwa polityka w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy
Brak upowszechnienia wśród pracowników ustalonej polityki bhp
Niedostateczne informowanie kierownictwa o problemach i działaniach w obszarze bhp
Niedostateczne zaangażowanie kierownictwa w procesy planowania działań zakresie bhp
Niedostateczne zaangażowanie kierownictwa w monitorowanie bhp
Inne przyczyny związane z niewłaściwą polityką i zaangażowaniem kierownictwa
- Niewłaściwe planowanie
Brak lub ustalono niewłaściwe cele długoterminowe w zakresie bhp
Brak lub ustalono niewłaściwe cele krótkoterminowe (plany realizacji) w zakresie bhp
Niewłaściwe ustalenie priorytetów
Brak realizacji ustalonych celów lub brak monitorowania ich realizacji
Nieuwzględnienie przy ustalaniu celów wyników oceny ryzyka zawodowego
Inne przyczyny związane z niewłaściwym planowaniem
- Nieprawidłowości związane z odpowiedzialnością
Brak ustalonych odpowiedzialności w zakresie bhp
Niewłaściwe lub zbyt ogólnikowe ustalenie odpowiedzialności w zakresie bhp
Niewłaściwe komunikowanie pracownikom odpowiedzialności w zakresie bhp
Brak lub niewłaściwie ustalone zadania, odpowiedzialności i uprawnienia osób wyznaczonych do postępowania w sytuacjach awaryjnych
Inne przyczyny związane z odpowiedzialnością
- Nieprawidłowości związane z zaplanowaniem kompetencji, szkoleń i motywowaniem
Nie określono kompetencji potrzebnych do wykonywania pracy na poszczególnych stanowiskach lub określono je niewłaściwie
Brak oceny kompetencji pracowników
Brak ustalonych procedur szkolenia w zakresie bhp
Brak oceny przeprowadzanych szkoleń
Niedostosowanie programu szkoleń do potrzeb osób pracujących na różnych stanowiskach pracy
Brak lub niewłaściwie przeprowadzone okresowe szkolenie pracownika w zakresie bhp
Brak lub niewłaściwie przeprowadzone szkolenie wstępne bhp w zakresie instruktażu ogólnego pracownika
Brak lub niewłaściwie przeprowadzone szkolenie wstępne bhp w zakresie instruktażu stanowiskowego pracownika
Brak lub niewłaściwie przeszkolenie w kwestii sytuacji nietypowych i niebezpiecznych (wypadki, awarie, pożar, itp.)
Brak ustalonych metod motywowania do bezpiecznej pracy
Inne nieprawidłowości związane z zaplanowaniem kompetencji, szkoleń i motywowaniem
- Niewłaściwe komunikowanie się
Brak ustalonych zasad komunikowania się w sprawach dotyczących bhp
Niewłaściwe procedury komunikowania się
Nieskuteczna realizacja ustalonych procedur
Brak ustalonych zasad pozyskiwania z zewnątrz informacji dotyczących bhp
Brak możliwości korzystania ze specjalistycznego doradztwa z zakresu bhp
Brak ustalonych zasad komunikowania się ze specjalistycznymi służbami ratownictwa technicznego w zakresie planowania i prowadzenia działań związanych z wypadkami przy pracy i awariami
Brak konsultowania z pracownikami działań dotyczących bhp
Inne przyczyny związane z niewłaściwym komunikowaniem
- Nieprawidłowości związane z dokumentacją
Brak nadzoru nad dokumentami dotyczącymi bhp
Brak potrzebnych dokumentów dotyczących bhp
Brak dostępu pracowników do dokumentów dotyczących bhp
Niewłaściwie/nieczytelnie opracowane dokumenty
Inne nieprawidłowości związane z dokumentacją
- Nieprawidłowe przygotowanie na wypadki przy pracy i awarie
Brak ustalonych zasad postępowania w razie wypadku przy pracy/awarii
Nieaktualne lub niewłaściwie ustalone zasady postępowania w razie wypadku przy pracy/awarii
Brak sprawdzenia w symulowanych warunkach ustalonych rozwiązań organizacyjnych gotowości i reagowania na wypadki przy pracy i awarie
Nie wszyscy pracownicy zostali poinformowani o zasadach postępowania w razie wypadku przy pracy/awarii
Brak ustalonych zasad współdziałania ze specjalistycznymi służbami ratownictwa technicznego
Brak lub utrudniony dostęp do środków ratunkowych, asekuracyjnych i pierwszej pomocy
Inne przyczyny związane z nieprawidłowym przygotowanie na wypadki przy pracy i awarie
- Nieprawidłowe monitorowanie bezpieczeństwa i higieny pracy
Brak ustalonych zasad przeprowadzania przeglądów stanu bhp
Nieprawidłowo przeprowadzone przeglądy stanu bhp, które nie doprowadziły do sformułowania celów oraz działań korygujących i zapobiegawczych
Brak ustalonych zasad przeprowadzania oceny ryzyka zawodowego
Brak ustalonych zasad monitorowania i/lub analizowania stanu bezpieczeństwa i higieny pracy (warunków pracy, wypadków przy pracy, działań dotyczących bhp)
Brak ustalonych metod badania wypadków przy pracy
Brak systemu rejestrowania i analizowania zdarzeń potencjalnie wypadkowych (bezurazowych)
Niewłaściwie ustalone zasady przeprowadzania przeglądów stanu bhp
Badanie wypadków przy pracy i zdarzeń potencjalnie wypadkowych nie prowadzi do identyfikacji przyczyn źródłowych
Badanie wypadków przy pracy i zdarzeń potencjalnie wypadkowych nie prowadzi do zmian, które pozwoliłyby uniknąć powstania podobnych zdarzeń w przyszłości
Inne przyczyny związane z nieprawidłowe monitorowanie bezpieczeństwa i higieny pracy
- Nieprawidłowe działania korygujące i zapobiegawcze
Brak ustalonych zasad planowania działań ograniczających wynikających z oceny ryzyka zawodowego
Nieprawidłowo przeprowadzone działania ograniczające zagrożenie zidentyfikowane w wyniku oceny ryzyka
Brak ustalonych zasad realizacji działań wynikających z oceny ryzyka zawodowego
Brak ustalonych zasad realizacji działań powypadkowych
Brak ustalonych zasad eliminowania niezgodności wykrytych w procesie monitorowania/audytowania
Brak ustalonych zasad eliminowania niezgodności zgłaszanych przez pracowników
Inne przyczyny związane z nieprawidłowymi działaniami korygującymi i zapobiegawczymi
Wypadki przy pracy, poza aspektem społecznym (zwłaszcza humanitarnym), mają znaczny wymiar ekonomiczny, zarówno dla przedsiębiorstw, osób poszkodowanych i ich rodzin, jak i całego społeczeństwa. W odniesieniu do przedsiębiorstw, wypadki przy pracy mogą skutkować podwyższeniem składki na społeczne ubezpieczenie wypadkowe, a także zwiększać absencję chorobową, wymuszającą wprowadzanie zastępstw lub pracy w nadgodzinach, zmniejszając jej wydajność i jakość. Następstwami mogą być również zaburzenia toku produkcji, które podrażają jej koszt i negatywnie wpływają na wizerunek firmy. Osoby poszkodowane lub członkowie ich rodzin otrzymują wprawdzie świadczenia pieniężne i rzeczowe od swoich pracodawców, ubezpieczycieli lub ze strony państwa, ale nie pokrywają one jednak wszystkich strat wynikających z wypadków przy pracy. Ponadto, znaczna część kosztów wypadków, jak np. koszty leczenia, ponoszona jest przez całe społeczeństwo.
Tak jak zawsze apeluję do wszystkich czytelników mojego Blogu o rozsądek i poważne traktowanie niebezpieczeństw wynikających z naszej aktywności zawodowej, ponieważ dane o ilości różnego typu wypadków są naprawdę zatrważające.
Życzę wszystkim bezpiecznej pracy.
Bibliografia
Bryła R. (2007), Bezpieczne stanowisko pracy, Katowice: Wydawnictwo Elamed.
Ejdys J. (2010), Kształtowanie kultury bezpieczeństwa bhp w organizacji, Białystok: Politechnika Białostocka.
Gacek W. (red), (2007), Kompendium pierwszej pomocy w przedsiębiorstwie, Warszawa: CIOP-PIB.
Górska E. (2011), Współczesne i przyszłe wyzwania ergonomii, Warszawa: Polskie Towarzystwo Ekonomiczne.
Dołęgowski B., Janczała S. (2008), Praktyczny poradnik dla służb bhp, Gdańsk: Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr sp. z o.o.
Hansen A. (1982), Metody badania wypadków przy pracy, Warszawa: RODiDK
Hansen Arwid (1998), Bezpieczeństwo i higiena pracy, Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Jakubaszko J. (2007), Ratownik medyczny, Wrocław: Górnicki Wydawnictwo Medyczne.
Kociołek K.T. (2009), Poradnik inspektora ochrony przeciwpożarowej, Kraków - Tarnobrzeg: Wydawnictwo Tarbonus.
Laurowski T. (2006), Vademecum ochrony przeciwpożarowej, Krosno: Wydawnictwo KaBe.
Legutko S. (2004), Podstawy eksploatacji maszyn i urządzeń, Warszawa: WSIP.
Liszcz T. (2018), Prawo pracy, Warszawa: Wydawnictwo Wolters Kluwer polska.
Pietrzak L. (2007), Analiza wypadków przy pracy dla potrzeb prewencji, Warszawa: PIP GIP
Rączkowski B. (2009), BHP w praktyce, Gdańsk: Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr Sp. z o.o.
Studenski, Dudka, Bojanowski (2008), Wypadki przy pracy, w: Bezpieczeństwo higiena pracy, pod red. Koradecka D., Warszawa: CIOP-PIB
Źródła internetowe: http://isap.sejm.gov.pl/ https://www.ciop.pl/ https://www.pip.gov.pl/pl https://www.gov.pl/ https://gis.gov.pl/ https://www.napofilm.net/pl http://stat.gov.pl/
Kod QR do tego wpisu
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz